Την Παρασκευή 28/4 συζητήσαμε για τη στεγαστική κρίση στην Ελλάδα, και το Σάββατο 29/4 για τον πολιτισμό και τη δημιουργικότητα.

Η διαΝΕΟσις για έβδομη συνεχή χρονιά στήριξε ως content partner το Οικονομικό Φόρουμ των Δελφών, το οποίο πραγματοποιήθηκε από την Τετάρτη 26 Απριλίου έως το Σάββατο 29 Απριλίου 2023. 

Στο πλαίσιο αυτό, η διαΝΕΟσις διοργάνωσε δύο συζητήσεις.

Η πρώτη συζήτηση πραγματοποιήθηκε την Παρασκευή 28 Απριλίου, στις 9:40 στην αίθουσα Karamanlis Hall στο Ευρωπαϊκό Πολιτιστικό Κέντρο Δελφών, και είχε θέμα "Στεγαστική Κρίση: Τι μπορούμε να κάνουμε;". Η συζήτηση πραγματοποιήθηκε με αφορμή τη δημοσίευση της νέας δημοσιογραφικής έρευνας της διαΝΕΟσις, η οποία καταγράφει το οξύ στεγαστικό πρόβλημα σε πολλές ελληνικές πόλεις και, επιπλέον, ανοίγει το βλέμμα προς την Ευρώπη, αναδεικνύοντας το πώς άλλες χώρες αντιδρούν σε παρόμοια προβλήματα. 

Mπορείτε να παρακολουθήσετε ολόκληρη τη συζήτηση, εδώ: 

Στη συζήτηση, την οποία συντόνισε ο διευθυντής περιεχομένου της διαΝΕΟσις Θοδωρής Γεωργακόπουλος, συμμετείχαν οι: 

• Ηλίας Νικολαΐδης, Senior Editor διαΝΕΟσις & υπεύθυνος για την έρευνα της διαΝΕΟσις για τη στεγαστική πολιτική στην Ελλάδα και στην Ευρώπη
• Γαβριήλ Σακελλαρίδης, Διευθυντής ETERON
• Νίκος Τριανταφυλλόπουλος, Επίκ. Καθηγητής στην Πολυτεχνική Σχολή του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας & μέλος Advisory Board διαΝΕΟσις
• Θωμάς Μαλούτας, Ομότιμος Καθηγητής, Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο
• Βασιλική Πουλά, Νομικός – Μεταπτυχιακή φοιτήτρια LSE

Τη συζήτηση άνοιξε ο Ηλίας Νικολαΐδης, ο οποίος ως υπεύθυνος για τη σχετική έρευνα της διαΝΕΟσις, περιέγραψε τις βασικές παραμέτρους του προβλήματος. Υπογράμμισε ότι "οι διαστάσεις του προβλήματος φαίνονται στην Ελλάδα μέσα από τα πράγματα που είναι διαφορετικά απ’ ότι είναι στην Ευρώπη γιατί πράγματι βρισκόμαστε σε μια εποχή που το πρόβλημα αυξάνει παντού, αλλά όχι ομοιόμορφα". Επεσήμανε ότι το πρώτο που ξεχωρίζει είναι η απουσία στεγαστικής πολιτικής στην Ελλάδα, με την κατάργηση του ΟΕΚ το 2012, του κρατικού φορέα που έτρεχε τα πιο μαζικά προγράμματα στέγασης στη χώρα, να δυσχεραίνει την κατάσταση. Επιπλέον αναφέρθηκε και σε άλλες αιτίες του προβλήματος που οδήγησαν στην αύξηση των ενοικίων, όπως η μείωση των εισοδημάτων, η αύξηση του τουρισμού και ο πληθωρισμός. Τέλος, έδωσε παραδείγματα τρόπων αντιμετώπισης του προβλήματος από άλλες χώρες, όπως η Αυστρία και η Γαλλία.

Στη συνέχεια, ο Γαβριήλ Σακελλαρίδης, μίλησε για τα βασικά ευρήματα της σειράς από έρευνες για το θέμα της στέγασης, κυρίως για την αγορά του ενοικίου, που έχει υλοποιήσει το ETERON. Ξεκίνησε δίνοντας μερικά νούμερα που αποτυπώνουν την κατάσταση: 47,8% αυτών που απάντησαν στην έρευνα δυσκολεύονται ή αδυνατούν να πληρώσουν το ενοίκιο τους, 42,3% έχει αντιμετωπίσει αυξήσεις ενοικίου την τελευταία διετία, 76,9%  δυσκολεύεται να τα βγάλει πέρα μετά την πληρωμή του ενοικίου. Εστιάζοντας στο ζήτημα του ενοικίου, επεσήμανε ότι αυτό έχει κάποιες ιδιομορφίες σε σχέση με τις δημόσιες πολιτικές που μπορούν να ακολουθηθούν καθώς υπάρχουν αντικρουόμενα συμφέροντα. Αναφέρθηκε στις μεταβολές και στην αγορά κατοικίας, και έδωσε το παράδειγμα της εισροής ξένων επενδύσεων, η οποία, όπως είπε, έχει και θετικά στοιχεία, αλλά ταυτόχρονα επεσήμανε την ανάγκη για συζήτηση σχετικά με τις κοινωνικές της επιπτώσεις. Κλείνοντας, εξέφρασε την ανάγκη για το αποτυπωμένο σχέδιο πολιτικής για τη στέγαση στη χώρα, και σημείωσε κάποιους άξονες προς συζήτηση: α) κίνητρα για τα αδιάθετα σπίτια, β) ρύθμιση στην αγορά του Airbnb και γ) ρύθμιση του προγράμματος χορήγησης "Golden Visa".

Ο Θωμάς Μαλούτας έδωσε μια εικόνα της ιστορικότητας του φαινομένου όπως αποτυπώνεται στον ελλαδικό χώρο. Συνοψίζοντας τις αιτίες του προβλήματος αναφέρθηκε στην "απουσία φορέων, τεχνογνωσίας, πόρων και στεγαστικής πολιτικής, καθώς και την κρίση" που "δημιούργησαν", όπως είπε, "αυτό το κενό που μας έχουν ωθήσει στη θέση του πρωταθλητή στην επιβάρυνση των στεγαστικών δαπανών στα νοικοκυριά". Αναφερόμενος στις πιθανές λύσεις υπογράμμισε την ανάγκη για ρύθμιση της αγοράς με συγκεκριμένα στοιχεία οι οποίες θα πρέπει να είναι συνολικές, και όχι αποσπασματικές. Επεσήμανε ότι δίπλα στο εμπορευματικό, χρειάζεται και ο κοινωνικός χαρακτήρας, όπως η κοινωνική κατοικία, και αυτός να έχει ειδικό βάρος, με ουσιαστική επένδυση. Συνεχίζοντας, ο κ. Μαλούτας σημείωσε ότι ο προσαανατολισμός των πολιτικών δεν πρέπει να είναι μόνο προς την ιδιοκατοίκηση, κάτι που συμβαίνει συχνά στην Ελλάδα, καθώς και ότι πρέπει να αντιμετωπίσουμε σύντομα τα "οξέα προβλήματα", όπως τα κόκκινα δάνεια. Τέλος, τόνισε την ανάγκη να εστιάσουμε στις ειδικές συνθήκες της υφιστάμενης κατάστασης, όπως οι άδειες κατοικίες και η μικροιδιοκτησία.

Η Βασιλική Πουλά έδωσε την ευρωπαϊκή διάσταση του ζητήματος. Επεσήμανε ότι "η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν έχει άμεσα αρμοδιότητα πάνω στα θέματα στέγασης πάνω στα κράτη μέλη, ωστόσο έμμεσα", όπως είπε, "έχει βρει τρόπους για να ρυθμίζει το στεγαστικό, το οποίο δείχνει ότι πρέπει να πάμε σε πιο δομικές λύσεις, όπως η ενδυνάμωση των ανθρώπων που απαρτίζουν τη στεγαστική αγορά, αλλά και στο οικιστικό απόθεμα". Μίλησε για τους τρεις τρόπους με τους οποίους η Ευρωπαϊκή Ένωση προσπαθεί να συμβάλει στην ανακούφιση της στεγαστικής κρίσης: α) Ρύθμιση του airbnb και της βραχυπρόθεσμης μίσθωσης, β) Επένδυση στην ενεργειακή αναβάθμιση (1,2 δις ευρώ στην Ελλάδα), και γ) Έμφαση στην πρόσβαση στη στέγαση με κοινωνική προτεραιοποίηση και έμφαση σε συγκεκριμένες ομάδες, καθώς για παράδειγμα η στεγαστική κρίση έχει μια πολύ έντονη έμφυλη διάσταση.

Τέλος, ο Νίκος Τριανταφυλλόπουλος εστίασε στο τεχνικό κομμάτι της υλοποίησης λύσεων. Ξεκινώντας, τόνισε το γεγονός ότι "το πρόβλημα της στέγασης συνδέεται άμεσα με την ενεργειακή κρίση", καθώς το πρόβλημα δεν αφορά μόνο το ενοίκιο, αλλά και την ικανοποίηση των ενεργειακών αναγκών. Επιπλέον, υπογράμμισε ότι οι στεγαστικές πολιτικές δεν χρειάζονται μόνο οριζόντια μέτρα, αλλά και εστιασμένα χωρικά μέτρα σε περιοχές που κατοικούν οι πιο ευάλωτες κοινωνικά ομάδες και σε περιοχές με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά. Ένα παράδειγμα μια τέτοιας λύσης θα ήταν η αξιοποίηση των εγκαταλειμμένων κτιρίων στο κέντρο της Αθήνας και η μετατροπή τους σε κατοικίες. Μίλησε, επίσης, για την προώθηση των αστικών αναπλάσεων με επένδυση του κράτους σε συγκεκριμένες περιοχές με στόχο να γίνουν ελκυστικές στον ιδιωτικό τομέα, και έδωσε το παράδειγμα της αστικής ανάπλασης στην Αυστρία όπου το 20% προορίζεται για κοινωνικές κατοικίες. Κλείνοντας, τόνισε την ανάγκη για πραγματική ενεργοποίηση της αστικής και της πολεοδομικής πολιτικής.

Η δεύτερη συζήτηση της διαΝΕΟσις πραγματοποιήθηκε το Σάββατο 29 Απριλίου, στις 9:30 στην αίθουσα Apollon Room στο Ξενοδοχείο Αμαλία, με τίτλο "Ο πολιτισμός και η δημιουργικότητα ως ισχυρά στοιχεία ανάπτυξης". Η συζήτηση διοργανώθηκε με αφορμή τη μελέτη της διαΝΕΟσις για τον πολιτισμό στην Ελλάδα που θα δημοσιευθεί τους προσεχείς μήνες.

Mπορείτε να παρακολουθήσετε ολόκληρη τη συζήτηση, εδώ:

Στη συζήτηση, την οποία συντόνισε η διευθύντρια ερευνών της διαΝΕΟσις Φαίη Μακαντάση, συμμετείχαν οι:

• Χρήστος Καρράς, επιστημονικός υπεύθυνος της επικείμενης μελέτης της διαΝΕΟσις για τον πολιτισμό στην Ελλάδα και Senior Consultant στο Ίδρυμα Ωνάση - Senior Associate AEA Consulting
• Σοφία Χανδακά, Συνιδρύτρια Co-museum - Επιμελήτρια Πολιτισμών του Κόσμου στο Μουσείο Μπενάκη
• Ορέστης Ανδρεαδάκης, Καλλιτεχνικός Διευθυντής του Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης
• Κωνσταντίνος Καρτάλης, Καθηγητής ΕΚΠΑ

Τον κύκλο τοποθετήσεων άνοιξε ο Χρήστος Καρράς, ο οποίος αναφέρθηκε στη μελέτη της διαΝΕΟσις που θα δημοσιευθεί το προσεχές διάστημα και η οποία διερευνά τη δυναμική των πολιτιστικών και δημιουργικών τομέων και τον τρόπο με τον οποίο συμβάλλει αυτή στη δημιουργία κοινωνικής και οικονομικής αξίας τόσο σε ευρωπαϊκό - διεθνές, όσο και σε εθνικό επίπεδο. Τόνισε τον καταλυτικό ρόλο που έπαιξε η πανδημία, αφού αυτή στάθηκε αφορμή ώστε να επανεξετάσουμε ασφαλιστικές και εργασιακές μεταρρυθμίσεις, ενώ προέκυψε και το Ταμείο Ανάκαμψης που η Ελλάδα βρίσκεται πάνω από τον μέσο όρο στην αξιοποίηση πόρων στον τομέα του πολιτισμού. Σύμφωνα με τον κ. Καρρά, η μελέτη καταλήγει στο συμπέρασμα ότι ο πολιτισμός πρέπει να συνδεθεί με τρόπο συστηματικό και στρατηγικό με άλλους τομείς όπως είναι η υγεία, η έρευνα, η εκπαίδευση αλλά και με πιο οικονομικούς τομείς όπως ο τουρισμός αλλά και με τη δημιουργική οικονομία γενικότερα.

Κεντρικό μήνυμα της μελέτης είναι ότι οι πολιτιστικοί και δημιουργικοί τομείς, πέρα από την ίδια τους την οικονομική δραστηριότητα μπορούν να λειτουργήσουν ως πολλαπλασιαστές αν αναπτυχθούν με τρόπο στρατηγικό και προχωρήσουμε στις σωστές συνέργειες. Ένα ακόμα σημαντικό εύρημα της μελέτης είναι η μεγάλη σημασία της ανάπτυξης σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο. Ένα ακόμα σημαντικό συμπέρασμα της μελέτης είναι η έννοια της συμμετοχής, ο βαθμός δηλαδή στον οποίο οι πολίτες παράγουν ή καταναλώνουν πολιτιστικό περιεχόμενο. Τέλος, ο κ. Καρράς υπογράμμισε ως ένα από τα βασικότερα προβλήματα το έλλειμμα πληροφόρησης και γνώσης για τον τομέα του πολιτισμού στη χώρα μας.

Η Σοφία Χανδακά κατά την τοποθέτησή της αναφέρθηκε στα μουσεία και στο πώς έχει αλλάξει η συμπεριφορά και ο ρόλος τους, καθώς το ενδιαφέρον έχει μετατοπιστεί από τα αντικείμενα στους ανθρώπους επηρεάζοντας την ταυτότητα και τον τρόπο λειτουργίας και των ελληνικών μουσείων. Αυτό, σύμφωνα με την κα. Χανδακά, οφείλεται στην ανάγκη που έχουν τα μουσεία να έχουν συνάφεια και επαφή με το κοινό τους και την κοινωνία, την ανάγκη διεύρυνσης του κοινού τους, την ανάγκη απαλλαγής από την έννοια του ελιτίστικού και ηγεμονικού φορέα όσον αφορά τη γνώση, αλλά και την εξασφάλιση της βιωσιμότητάς τους σε ένα πολύ ανταγωνιστικό περιβάλλον. Η κα. Χανδακά υπογράμμισε ότι οι θετικές επιδράσεις των μουσείων αναφέρονται ολοένα και περισσότερο στον δημόσιο διάλογο και όχι μόνο σε όρους οικονομικής απόδοσης αλλά και σε όρους κοινωνικής συνοχής, δημοκρατίας και βελτίωσης της ζωής γενικότερα. Τέλος, σύμφωνα με την κα. Χανδακά, τα μουσεία "παίρνουν θέση" σε σύγχρονα ζητήματα όπως καταπολέμηση της παραπληροφόρησης, το επείγον της κλιματικής αλλαγής ή ευαισθητοποίησης απέναντι σε κάθε μορφής διάκριση.

Ο Ορέστης Ανδρεαδάκης, ερωτώμενος για την αύξηση των κινηματογραφικών παραγωγών και για τον αν υπάρχει αρκετό εξειδικευμένο προσωπικό για να εξυπηρετήσει αυτές τις παραγωγές, ανέφερε ότι οικονομική ανάπτυξη δεν μπορεί πλέον να είναι αποκομμένη από την οικολογία και τον πολιτισμό. "Είμαστε υποχρεωμένοι να ξαναβρούμε την ιδανική ισορροπία με τον περιβάλλον, τη φύση, το ζωικό βασίλειο και όλες τις αξίες και την ηθική που είχε ο άνθρωπος πριν τη βιομηχανική επανάσταση" ανέφερε χαρακτηριστικά ο κος. Ανδρεαδάκης, ενώ τόνισε πως η ανάπτυξη που επιχειρείται από το Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης έχει να κάνει ακριβώς με αυτό. Αναφορικά με το προσωπικό που εργάζεται στις κινηματογραφικές παραγωγές στη χώρα μας, ο κος. Ανδρεαδάκης υπογράμμισε πως οι Έλληνες τεχνικοί είναι εξαιρετικά επαρκείς στο αντικείμενό τους αλλά και αριθμητικά αν και μπορούν να αυξηθούν περαιτέρω. Αναφέρθηκε ακόμα στην πρωτοβουλία του Υπουργείου Πολιτισμού σε συνεργασία με το Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου σχετικά με την περαιτέρω κατάρτιση των Ελλήνων τεχνικών αλλά και την ανακοίνωση ίδρυσης ενός εξειδικευμένου κέντρου στο πλαίσιο του Ταμείου Ανάκαμψης για την εκπαίδευση για την κατάρτιση τεχνικών, τονίζοντας πως πρόκειται για μια πρωτοβουλία που θα δώσει μια οικονομική ανάσα τόσο στον ελληνικό κινηματογράφο αλλά και στις τοπικές κοινωνίες και στην εθνική οικονομία συνολικά.

Ο Κωνσταντίνος Καρτάλης ξεκίνησε την τοποθέτησή του αναφερόμενος σε ένα πόρισμα μεγάλης ομάδας εμπειρογνωμόνων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σχετικά με τη σύνδεση της κλιματικής κρίσης με τον πολιτισμό ξεχωρίζοντας δύο σημεία: Α) ότι πλέον στις δημιουργικές βιομηχανίες υπάρχουν δύο άξονες δράσεις. Αφενός αυτές καλούνται να αλλάξουν το επιχειρηματικό τους μοντέλο ώστε να συμβάλουν στη βιώσιμη κλιματική μετάβαση και αφετέρου να προσαρμοστούν στους στόχους της Πράσινης Συμφωνίας για το 2030 μειώνοντας τις εκπομπές των αερίων του θερμοκηπίου. Β) ότι υπάρχει πολύ μεγάλη ποικιλομορφία σε όλη την Ευρώπη από χώρους που πρέπει να προστατευθούν. Γι' αυτό τον λόγο, τα σχέδια αντιμετώπισης της κλιματική κρίσης δεν μπορεί να είναι το ίδια παντού. Πρέπει να λαμβάνονται υπόψη τα τοπικά χαρακτηριστικά, οι τοπικές πολιτιστικές συνήθειες, το φυσικό και ανθρωπογενές περιβάλλον που συνθέτουν το τοπίο. Στην Ελλάδα, όπως υπογράμμισε ο κος. Καρτάλης, υπάρχει κλιματικός κίνδυνος για τα μνημεία και τους αρχαιολογικούς χώρους, ευρύς και συστηματικός αλλά όχι άμεσος, ενώ θα πρέπει να ληφθούν μέτρα καθώς όπως φαίνεται ο κίνδυνος κινείται με γοργούς ρυθμούς. Τέτοιες απειλές είναι ενδεικτικά οι δασικές πυρκαγιές, οι πλημμύρες, η άνοδος της στάθμης της θάλασσας, οι διαβρώσεις που προκαλούν κατολισθήσεις και οι καύσωνες. Τόνισε κιόλας ότι πρέπει να δοθεί προσοχή ώστε τα σχέδια προσαρμογής να μην περιλαμβάνουν μέτρα που τελικά θα πλήξουν τον αρχαιολογικό χώρο, όπως για παράδειγμα ένα τεχνικό έργο που μπορεί να αλλοιώσει το τοπίο.

Επιπλέον, την Παρασκευή 28 Απριλίου στις 16:20, η Διευθύντρια Ερευνών της διαΝΕΟσις Φαίη Μακαντάση συντόνισε τη συζήτηση με τίτλο "Αναπτύσσοντας ένα σχέδιο δράσης ESG για την καλή διατροφή", η οποία έλαβε χώρα στο Ianthi Room στο Ξενοδοχείο Αμαλία. Κατά τη διάρκειά της, ο Γιάννης Μανιός, Καθηγητής στο Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο και επιστημονικός υπεύθυνος της έρευνας της έρευνας της διαΝΕΟσις για την παχυσαρκία στην Ελλάδα, μίλησε για το μέγεθος του προβλήματος της παχυσαρκίας στην Ελλάδα καθώς και για τις ενέργειες που θα μπορούσαν να γίνουν για την αντιμετώπισή του. Στη συζήτηση συμμετείχαν επίσης οι: Χρήστος Τσόλκας, Διευθύνων Σύμβουλος της Delta Foods, Άγγελος Μπένος, Partner Tax & Legal, PwC, και Επαμεινώνδας Χριστοφιλόπουλος, Επικεφαλής της έδρας UNESCO on Futures Research, που φιλοξενείται από το Ίδρυμα Τεχνολογίας και Έρευνας (ΙΤΕ). Mπορείτε να παρακολουθήσετε ολόκληρη τη συζήτηση, εδώ.