Το παρόν άρθρο αποτελεί μέρος μιας νέας, εκτενούς έρευνας, η οποία πρόκειται να δημοσιευτεί από τη διαΝΕΟσις στους μήνες που ακολουθούν και αφορά στο "Σχέδιο Δράσης Ανάπτυξης Επιχειρηματικών Πάρκων (ΕΠ) 2022 – 2042". Η μελέτη εκπονήθηκε για λογαριασμό της διαΝΕΟσις από τη συμβουλευτική εταιρεία Re.De-Plan AE. Ο σχεδιασμός και η αξιολόγηση των αποτελεσμάτων της έρευνας που πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο της μελέτης, έλαβε χώρα υπό την επιστημονική εποπτεία και παρακολούθηση της Δρ. Αθηνάς Γιαννακού, Καθηγήτριας στο Τμήμα Μηχανικών Χωροταξίας και Ανάπτυξης Χωροταξίας του ΑΠΘ.

Σημαντικό τμήμα της εν λόγω μελέτης αποτελούν προτάσεις και θέσεις οργανωτικής και νομοθετικής πρωτοβουλίας που αποσκοπούν στην προώθηση της οργανωμένης χωροθέτησης. Οι προτάσεις αυτές προορίζονται για να αποτελέσουν βασικό υλικό υποστήριξης της προσπάθειας για τον εκσυγχρονισμό και τη βελτίωση του νομοθετικού πλαισίου για την ανάπτυξη, οργάνωση και διαχείριση-λειτουργία των Επιχειρηματικών Πάρκων του Ν.3982/2011. Ενόψει εξελίξεων σε αυτό το πεδίο, η διαΝΕΟσις αποσπά διακριτά και ξεχωριστά το μέρος της μελέτης που αφορά σε προτάσεις νομοθετικής πρωτοβουλίας κατά τα προηγηθέντα και τις θέτει ως βασικό υλικό διαλόγου και υποστήριξης, προς όλους του εμπλεκόμενους φορείς και την κυβέρνηση.

Χωροταξικός σχεδιασμός – Από τη θεωρία στην πράξη

Ο χωροταξικός σχεδιασμός και η θέσπιση, με απλό τρόπο και λογική, χρήσεων γης, είναι απαραίτητα για την ανάπτυξη κάθε χώρας. Σημαντικό, αν όχι κύριο, μέρος αυτού του σχεδιασμού αφορά στη θεσμοθέτηση όρων και κανόνων που ρυθμίζουν την επαγγελματική χωροθεσία (στη βιομηχανία, τα logistics, κλπ.) με τρόπο που να αποτρέπονται φαινόμενα συγκρούσεων γης και να ενισχύεται η ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων σε συνθήκες περιβαλλοντικής προστασίας και ισορροπίας και με στόχο τη βιώσιμη ανάπτυξη.

Η χωροταξική νομοθεσία και ιδίως οι ρυθμίσεις που αφορούν στη χωροθέτηση και εφαρμογή διατάξεων για τις χρήσεις γης στην ελληνική επικράτεια, αποτέλεσαν και συνεχίζουν να αποτελούν ένα αρνητικό "ιστορικό βάρος". Βάρος με δυσμενείς συνέπειες, τόσο στην οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη του πληθυσμού, όσο και στην προστασία του περιβάλλοντος και την αειφορική χρήση και διαχείριση των φυσικών πόρων.

Προσπάθειες οργάνωσης υποδοχέων σε παλιότερες δεκαετίες, οι γνωστές Βιομηχανικές Περιοχές (ΒΙΠΕ), για λόγους που ιστορικά έχουν καταγραφεί, παρέμειναν και παραμένουν μη ελκυστικές για την επιχειρηματικότητα. Οι περισσότερες είναι άδειες και ανενεργές ή φιλοξενούν μικρό αριθμό επιχειρήσεων με εξαίρεση ελάχιστες που βρίσκονται σε μεγάλα αστικά κέντρα, όπως στο Ηράκλειο, στη Θεσσαλονίκη, στον Βόλο, στην Πάτρα, στη Λαμία και στη Λάρισα.

Νεότερες προσπάθειες ανάπτυξης υποδοχέων, μέσω φορέων ιδιωτικής οικονομίας, όπως Βιομηχανικές Επιχειρηματικές Περιοχές (ΒΕΠΕ) του Ν.2545/1997 ή Επιχειρηματικά Πάρκα (ΕΠ) του Ν.3982/2011, σε πολλές περιπτώσεις παρέμειναν ημιτελείς. Δεν είναι λίγες οι φορές και οι περιπτώσεις στις οποίες και αυτοί οι υποδοχείς (νέας γενιάς) δεν αποτέλεσαν πόλο έλξης και εγκατάστασης επιχειρήσεων. Οι λόγοι είναι πολλοί.

Ταυτόχρονα, στα χρόνια που προηγήθηκαν εκατοντάδες Άτυπες Βιομηχανικές Συγκεντρώσεις σε περιοχές χωρίς δίκτυα και υποδομές πρόσβασης και περιβαλλοντικής διαχείρισης αναπτύχθηκαν και συνεχίζουν να "υποστηρίζουν" τη βιομηχανία, τα logistics, τις μικρές και μεσαίες βιοτεχνικές εγκαταστάσεις σε διάφορες περιοχές της ελληνικής επικράτειας, καθιστώντας το μοντέλο της παρόδιας δόμησης στις επαρχιακές και εθνικές οδούς τη δεσπόζουσα κατεύθυνση χωρικής οργάνωσης των επαγγελματικών εγκαταστάσεων.

Οι φορείς των επιχειρήσεων ουδέποτε σταμάτησαν να διεκδικούν ρυθμίσεις χωροταξικής σταθεράς και ευταξίας. Τα τελευταία χρόνια, δε, με αφετηρία τον N.4269/2014, υπήρξε ένα έντονο διακομματικό ενδιαφέρον, ανεξαρτήτως αποτελέσματος, για μια εκ βάθρων γενναία αναθεώρηση και εκσυγχρονισμό της χωροταξικής νομοθεσίας των προηγούμενων δεκαετιών.

Ο Ν.4759/2020 καθ' όλη τη διάρκεια της προετοιμασίας του αλλά και με την ψήφισή του έθεσε ως στόχο τον γενναίο εκσυγχρονισμό της χωροταξικής νομοθεσίας, μετά από πολλά χρόνια "δειλών" και ατελέσφορων προσπαθειών. Το νομοθέτημα έλαβε σοβαρά υπόψη του την εθνική προσπάθεια για ανάπτυξη και επενδύσεις. Έθεσε ως δεσπόζοντα στόχο τον εκσυγχρονισμό του καθεστώτος των χρήσεων γης, τον δραστικό περιορισμό της εκτός σχεδίου δόμησης και την ενθάρρυνση ανάπτυξης της επιχειρηματικής δραστηριότητας σε οργανωμένα Επιχειρηματικά Πάρκα.

Η σχέση και αλληλοτροφοδότηση της βιώσιμης ανάπτυξης με τη βιομηχανική και γενικότερα με την επιχειρηματική χωροθεσία και κυρίως η αναγνώριση των διαχρονικών ελλειμμάτων που καταγράφονται σ' αυτό το πεδίο, ανέδειξε την ανάγκη κατάρτισης και θεσμικής αναγνώρισης ενός Σχεδίου Δράσης Ανάπτυξης Επιχειρηματικών Πάρκων που θα βασίζεται στις κατάλληλες χωρικές και περιβαλλοντικές συνθήκες, παράλληλα με την αποδοχή και προώθησή τους τόσο από τους τοπικούς θεσμούς (ΟΤΑ, Επιμελητήρια, κλπ.), όσο και από την επιχειρηματική κοινότητα, υπό τη μορφή των βιώσιμων επενδύσεων. Αυτή την προσπάθεια έρχεται να υποστηρίξει η έρευνα της διαΝΕΟσις.

Το Σχέδιο Δράσης, που θα δημοσιευτεί σε λίγους μήνες, αποτελεί βασικό εργαλείο σχεδιασμού και στοχοθεσίας για την οργανωμένη χωροθέτηση των επιχειρήσεων στη χώρα και περιλαμβάνει αναλυτικό κατάλογο περιοχών ΕΠ και ΕΠΕ, με εκτίμηση επιφανειών και προϋπολογισμού ανά περιοχή και ορίζοντα υλοποίησης την περίοδο 2022-2042. Εκτός από αυτό, όμως, περιέχει και συγκεκριμένες προτάσεις νομοθετικής πρωτοβουλίας για την αναμόρφωση του θεσμικού πλαισίου του κλάδου. Σε αυτό το άρθρο καταγράφονται συνοπτικά αυτές οι προτάσεις.

Τα προβλήματα του Νόμου 3982/2011

Για τη διατύπωση των προτάσεων νομοθετικής πρωτοβουλίας που ακολουθούν πραγματοποιήθηκαν, στο πλαίσιο της μελέτης, σχετικές έρευνες αξιολόγησης της εφαρμογής του Ν.3982/2011 στη δεκαετία που παρήλθε από τη θεσμοθέτησή του. Τα κύρια συμπεράσματα της έρευνας-αξιολόγησης που πραγματοποιήθηκε αποδίδουν τις αδυναμίες του νόμου:

• Στην ταυτόχρονη ύπαρξη πολλών συναφών νομοθετικών πλαισίων ανάπτυξης οργανωμένων υποδοχέων επιχειρηματικότητας.
• Στην καθυστέρηση που καταγράφεται για τη θεσμική ολοκλήρωση του νόμου, με την παραγωγή της δευτερεύουσας νομοθεσίας και τις αβεβαιότητες της μεταβατικής περιόδου από το προηγούμενο θεσμικό πλαίσιο (Ν.2545/1997).
• Σε φαινόμενα διοικητικής ακαμψίας και επιμέρους ελλείμματα σε οριζόντιες νομοθεσίες (χρήσεις γης, δασική νομοθεσία, περιβαλλοντική αδειοδότηση κλπ.), καθώς και στην έλλειψη κάθε πρόνοιας χωροθέτησης–προ-χωροθέτησης ΕΠ που, όλα μαζί και από κοινού, συνέβαλαν στη δημιουργία μεγάλων χρονικών καθυστερήσεων και τη διόγκωση του κόστους αδειοδότησης των πάρκων.
• Σε διατάξεις μερικού χαρακτήρα, συχνά φωτογραφικές, που διευκόλυναν και έδιναν προτεραιότητα και κίνητρα στην εκτός σχεδίου δόμηση, κυρίως στις Άτυπες Βιομηχανικές Συγκεντρώσεις, έναντι της οργανωμένης χωροθέτησης.
• Στην επιλογή του νομοθέτη να υιοθετήσει μια "στενή" θεώρηση επιτρεπόμενων δραστηριοτήτων στο πεδίο "μεταποίηση – logistics – υπηρεσίες" χωρίς να διασφαλίζει, μέσω άλλων νομοθετικών δομών, συμβατότητα με τα ισχύοντα ΓΠΣ-ΣΧΟΟΑΠ και πλήρη κάλυψη σε όλο το εύρος των επιτρεπόμενων δραστηριοτήτων της πολεοδομικής/χωροταξικής νομοθεσίας.
• Η θεσμοθέτηση ανώτατου ποσοστού έκτασης προς απαλλοτρίωση (20%) δημιούργησε στρεβλώσεις στην αγορά γης εντός των ορίων των προς ανάπτυξη ΕΠ ή εντός όμορων περιοχών και γέννησε αλόγιστες απαιτήσεις αξιών γης σε εκτάσεις κατά κανόνα εγκαταλειμμένες από κάθε εκμετάλλευση.
• Στο υψηλό κόστος ωρίμανσης, το οποίο, σε συνδυασμό με τη χρονική αφετηρία δημιουργίας επιλέξιμων δαπανών, αποθάρρυνε συχνά ενδιαφερόμενους φορείς να επιχειρήσουν τη χρηματοδότηση της ωρίμανσης της επένδυσης λόγω και της γενικής αβεβαιότητας και δυσπιστίας της αγοράς προς τη διοίκηση, την αποτελεσματικότητά της, τη δίκαιη στάση της και την επισφαλή και αβέβαιη ανταπόκρισή της σε αιτήματα για την έγκριση ιδιωτικών επενδύσεων.
• Στην επιλογή του νομοθέτη για μια "μετριοπαθή" προσέγγιση στην περιγραφή και στον προσδιορισμό των επενδυτικών πτυχών των Επιχειρηματικών Πάρκων, γεγονός που οδήγησε στην απουσία επενδυτικού ενδιαφέροντος, λόγω έλλειψης ανταποδοτικότητας.
• Στο έλλειμμα εποπτείας και ελέγχου στις ασκούμενες διαχειριστικές πρακτικές στις υφιστάμενες ΒΙΠΕ και Επιχειρηματικά Πάρκα.
• Στην παντελή έλλειψη κινήτρων και προγραμμάτων συγχρηματοδότησης, σε όλο το φάσμα των χρηματοδοτικών προγραμμάτων της δεκαετίας που παρήλθε (ΕΣΠΑ, ΕΠΑΝΕΚ, ΑΝ, κλπ.).

Για την άρση των αδυναμιών που προσδιορίστηκαν από τις σχετικές έρευνες-αξιολογήσεις, ακολούθως αποτυπώνονται, υπό μορφή κατευθύνσεων, οι βασικές πρόνοιες-κλειδιά που πρέπει να θεσμοθετηθούν για μια λειτουργική νομοθεσία για τα ΕΠ που θα τα ευνοεί τόσο ως χώρους εγκατάστασης των επιχειρήσεων όσο και ως επενδυτικά σχέδια με ανταποδοτικότητα. Τα κύρια στοιχεία αυτών των κατευθύνσεων αποδίδονται σε 12 θεματικές ενότητες αναβάθμισης του θεσμικού πλαισίου για τα ΕΠ:

1. Κατάρτιση και κύρωση Εθνικής Στρατηγικής Επιχειρηματικής Χωροθεσίας

Η κατάρτιση και κύρωση Εθνικής Στρατηγικής Επιχειρηματικής Χωροθεσίας, με περιεχόμενο το σύνολο των παραμέτρων που θα καταστήσουν την εγκατάσταση και λειτουργία των επιχειρήσεων διοικητικά απλή και οικονομικά εύλογη, αποτελεί το πρώτο "κλειδί" καλής νομοθέτησης για τα Επιχειρηματικά Πάρκα. Τα βασικά στοιχεία της Εθνικής Στρατηγικής Επιχειρηματικής Χωροθεσίας πρέπει να αφορούν:

• Στη δημιουργία εργαλείων "προ-χωροθέτησης" ΕΠ, μέσω της θεσμοθέτησης ενός νέου Εθνικού Σχεδίου Δράσης Επιχειρηματικών Πάρκων, με προτεραιότητα τις Άτυπες Συγκεντρώσεις Βιομηχανίας και Εφοδιαστικής.
• Στη δημιουργία επαρκών οικονομικών κινήτρων και προγραμμάτων συγχρηματοδότησης και στην άρση όλων των εμποδίων συγχρηματοδότησης, επενδύσεων ΕΠ και ΕΠΕ, στο πλαίσιο των αρχών και οργάνων της ΕΕ.

2. ΕΠ ως το κύριο (αν όχι μοναδικό) μοντέλο χωρικής ανάπτυξης επενδύσεων

Η πρόταση έχει ως αντικείμενο τη διεύρυνση της δυνατότητας ιδιωτικής πολεοδόμησης όλων των περιοχών επιχειρηματικών και επαγγελματικών δραστηριοτήτων, την πολεοδόμησή τους και την απόκτηση όρων εντός σχεδίου δόμησης.

Προϋπόθεση για αυτό είναι να συγκεντρώνεται η κρίσιμη μάζα ενδιαφερόμενων επενδυτών που μπορεί να υλοποιήσει ένα βιώσιμο επενδυτικό σχέδιο ιδιωτικής πολεοδόμησης σε συμβατές χρήσεις γης, κατά τις διατάξεις του Ν.3982/2011, ανεξαρτήτως του είδους και της κατηγορίας δραστηριοτήτων των αντίστοιχων επαγγελματικών υποδομών αναπτύσσοντας ένα ad hoc (θεματικό) Επιχειρηματικό Πάρκο Ειδικού Τύπου.

3. Φορείς & εκτάσεις ανάπτυξης ΕΠ

Έχουν περάσει 25 χρόνια περίπου μετά τη θεσμοθέτηση του Ν.2545/1997 που αποτέλεσε το πρώτο ιστορικά θεσμικό πλαίσιο "αποκρατικοποίησης" εφαρμογών της βιομηχανικής χωροθεσίας με τη θεσμοθέτηση των ΙΔΙΩΤΙΚΩΝ ΦΟΡΕΩΝ ΒΕΠΕ (Βιομηχανικές Επιχειρηματικές Περιοχές), τους οποίους διαδέχτηκαν οι φορείς ΕΑΝΕΠ (Εταιρία Ανάπτυξης Επιχειρηματικού Πάρκου) του Ν.3982/2011, που ανέλαβαν έκτοτε τον ρόλο και την ευθύνη ανάπτυξης βιομηχανικών και βιοτεχνικών περιοχών και πάρκων.

Το νέο νομοθέτημα πρέπει να υιοθετήσει προτάσεις που θα καθιστούν τα ΕΠ βιώσιμες επενδύσεις που υλοποιούνται μεν για λόγους δημόσιας ωφέλειας, αλλά ο ανταποδοτικός τους χαρακτήρας τις καθιστά ελκυστικές, ανεξάρτητα από τον Φορέα Υλοποίησης και τη φύση της έκτασης. Η έκταση μπορεί να είναι:

• δημόσια ή δημοτική, με Φορέα Υλοποίησης ΟΤΑ ή Δημόσιο,
• ιδιωτική που ανήκει σε έναν ιδιοκτήτη, με Φορέα Υλοποίησης εταιρεία real estate,
• ιδιωτική πολλών ιδιοκτητών, με πολυμετοχικό Φορέα Υλοποίησης (κλασική περίπτωση Επιχειρηματικού Πάρκου Εξυγίανσης άτυπης βιομηχανικής συγκέντρωσης).

Ταξινομώντας τις παραπάνω περιπτώσεις φορέων και με σκοπό τη δημιουργία ελκυστικού περιβάλλοντος ανάπτυξης ΕΠ κατά περίπτωση, στη νέα νομοθεσία επιβάλλεται:

• Για την περίπτωση της δημοτικής-δημόσιας έκτασης, να υπάρξουν ειδικές διευκολύνσεις (ιδίως διοικητικές και χρηματοδοτικές) που θα επιτρέψουν στους δημόσιους φορείς (ΟΤΑ, Επιμελητήρια, ΕΤΑΔ, ΤΑΙΠΕΔ κλπ.) να ενεργοποιούν τη διαδικασία ανάπτυξης Επιχειρηματικού Πάρκου και να εξαντλούν τη φάση ωρίμανσης για να καταστήσουν την επένδυση θεσμικά εφικτή, αδειοδοτημένη και τελικά υλοποιήσιμη.
• Για την περίπτωση που η έκταση ανήκει σε έναν ιδιώτη ή/και επενδυτή, να υπάρξουν μέτρα και κίνητρα τα οποία, παράλληλα με τις συνθήκες αγοράς, θα καταστήσουν το εγχείρημα βιώσιμο και ανταποδοτικό ως επένδυση. Μέτρα και κίνητρα αυτής της μορφής μπορεί να είναι ειδικές φορολογικές ρυθμίσεις (π.χ. ρυθμός και μεγέθη αποσβέσεων παγίων, μειωμένοι φορολογικοί συντελεστές εσόδων πώλησης γης με υπεραξία λόγω ένταξης στο σχέδιο πόλης, κλπ.) που να ενισχύουν αυτό το ιδιότυπο -και για λόγους δημόσιου συμφέροντος- real estate.
• Για την περίπτωση της έκτασης πολλών ιδιοκτητών πρέπει να διατηρηθεί η απαίτηση του νόμου για τη διασφάλιση της έκτασης που επιβάλλει τη σύμφωνη γνώμη της πλειοψηφίας 50%+1. Το ίδιο δικαίωμα πολεοδόμησης, χωρίς συναίνεση έστω του 50%+1, δεν μπορεί να δοθεί σε ιδιώτη (ΕΑΝΕΠ), ο οποίος επιχειρεί μεν ιδιωτική επένδυση, αλλά για έργο δημόσιας ωφέλειας, σε περιβάλλον υψηλής κρατικής προστασίας και σοβαρών πλεονεκτημάτων δημόσιων θεσμών (π.χ. δικαίωμα αναγκαστικής απαλλοτρίωσης). Η εξεταζόμενη περίπτωση επιβάλλει μακρά και επώδυνη διαδικασία διαβουλεύσεων και ενημέρωσης για να πεισθούν τα εμπλεκόμενα μέρη για τα οφέλη της οργάνωσης και της πολεοδόμησης. Ειδικότερα, ο πολεοδομικός σχεδιασμός πρέπει να γίνεται βήμα-βήμα και πολύ προσεκτικά, με τη συνεργασία του Φορέα Υλοποίησης και των εγκατεστημένων επιχειρήσεων, προκειμένου να εξασφαλίζεται, όπου είναι δυνατόν, η σύμφωνη γνώμη των δεύτερων για τον τρόπο απόδοσης της εισφοράς σε γη -ειδικότερα από περιοχές όπου δεν θίγεται η λειτουργία τους.

Τα ΕΠ της εξεταζόμενης περίπτωσης είναι αυτοχρηματοδοτούμενες επενδύσεις, στις οποίες οι ιδιοκτήτες, σε συνάρτηση με το μέγεθος της ιδιοκτησίας τους, εισφέρουν γη για τους κοινόχρηστους και κοινωφελείς χώρους και χρήμα για την κατασκευή των έργων υποδομής, με αποδέκτη τον Φορέα Υλοποίησης (ΕΑΝΕΠ). Δοθέντων αυτών, η επιτυχία του σχεδιασμού επιβάλλει την ύπαρξη ειδικών κινήτρων συγχρηματοδότησης της εισφοράς σε χρήμα. Τέτοια κίνητρα μπορεί να είναι: (α) η υποχρέωση εκχώρησης των εισφορών σε χρήμα για την κάλυψη δανειακών υποχρεώσεων ή/και την απόδειξη της ανταποδοτικότητας για κάθε είδους χρηματοδότηση (ΕΣΠΑ, δανεισμός, Αναπτυξιακός Νόμος, κλπ.), υπέρ της ΕΑΝΕΠ, (β) η απλοποίηση της διαδικασίας συμψηφισμού πρόσθετης εισφοράς σε γη, υπέρ της ΕΑΝΕΠ, σε περίπτωση άρνησης ή αδυναμίας εμπρόθεσμης καταβολής εισφοράς σε χρήμα, με ρήτρες προστασίας της ιδιοκτησίας και απόκρουσης φαινομένων κατάχρησης δικαιώματος (από τις ΕΑΝΕΠ) και (γ) θεσμική άνεση και διευκόλυνση στη δημιουργία θετικού ισοζυγίου γης για εμπορικούς σκοπούς της ΕΑΝΕΠ, ήδη από τη φάση της κτηματογράφησης, μέσω των δηλώσεων ιδιοκτησίας. 

4. Μη οικονομικά κίνητρα εγκατάστασης και μετεγκατάστασης επιχειρήσεων σε ΕΠ

Παρά την πληθώρα των κινήτρων και των πλεονεκτημάτων που έχουν ήδη θεσμοθετηθεί για τις επιχειρήσεις εντός ΕΠ, η πραγματικότητα δείχνει ότι αυτά δεν ήταν αρκετά για να προσελκύσουν επενδύσεις ανάπτυξης ΕΠ ή να προκαλέσουν κύμα εγκατάστασης και μετεγκατάστασης επιχειρήσεων εντός αυτών ή σε υφιστάμενες από ετών ΒΙΠΕ. Στη νέα νομοθεσία επιβάλλεται να θεσμοθετηθούν περισσότερο γενναία μη οικονομικά κίνητρα που θα ευνοούν την εγκατάσταση και μετεγκατάσταση επιχειρήσεων στο ΕΠ. Κίνητρα αυτής της μορφής έχουν ως ακολούθως:

• Άρση των περιορισμών εγκατάστασης νέων δραστηριοτήτων μέσης όχλησης αποκλειστικά σε Επιχειρηματικά Πάρκα στην Αττική. Τα ΕΠ, ως πολεοδομημένοι υποδοχείς, συνιστούν εξ ορισμού περιοχές που εξασφαλίζουν τη βέλτιστη χωρική οργάνωση και τη μέγιστη δυνατή περιβαλλοντική προστασία. Το μέτρο συνιστά σοβαρό κίνητρο για την ανάπτυξη Επιχειρηματικών Πάρκων Εξυγίανσης στις Άτυπες Βιομηχανικές Συγκεντρώσεις της Αττικής.
• Οι επιχειρήσεις που βρίσκονται σε Επιχειρηματικά Πάρκα είναι εγκατεστημένες σε μια αυτόνομη και σχετικά περίκλειστη γεωγραφικά περιοχή, με μειωμένους κυκλοφοριακούς φόρτους και αντίστοιχα μειωμένες απαιτήσεις και ανάγκες στάθμευσης που ούτως ή άλλως μπορούν να εξυπηρετηθούν σε κοινόχρηστους χώρους των Πάρκων. Για τον λόγο αυτό προτείνεται η μείωση του αριθμού των θέσεων στάθμευσης που επιβάλλονται κατά την κατασκευή κτηρίων εντός ΕΠ, σε ποσοστό 50% του αντίστοιχου εκτός ΕΠ. Το μέτρο αποσκοπεί και στη δραστική μείωση του κόστους εγκατάστασης που επιβάλλεται για την εξασφάλιση των υποδομών στάθμευσης, στερώντας από τις επιχειρήσεις ζωτικούς χώρους λειτουργίας.
• Με την παρ. 1 του άρθ. 62 του Ν.3982/2011, οι επιχειρήσεις που εγκαθίστανται σε Επιχειρηματικό Πάρκο, μετά από αγοροπωλησία ή δωρεά οικοπέδου, απαλλάσσονται από τον φόρο μεταβίβασης και τον φόρο δωρεάς, για διάρκεια πέντε ετών, εντός της οποίας οφείλουν να ολοκληρώσουν τις κτηριακές τους εγκαταστάσεις και να λειτουργήσουν.

Λαμβάνοντας υπόψη τις συνέπειες των κρίσεων που προϋπήρξαν, είναι αναγκαία η ψήφιση διάταξης, με την οποία θα χορηγείται πενταετής παράταση σε συντελεσμένες αγοροπωλησίες και γενικότερα θα θεσμοθετείται δεκαετής προθεσμία αξιοποίησης οικοπέδων που αποκτώνται εντός Πάρκων, αντί της πενταετούς που ισχύει σήμερα. Εξάλλου τα δέκα χρόνια, συχνά, είναι οριακά επαρκής χρόνος για την ανάπτυξη ενός επιχειρηματικού σχεδίου μιας επιχείρησης που εγκαθίσταται σε ΕΠ. Η διαπίστωση αυτή δημιουργεί την ανάγκη πρόσθετου εκσυγχρονισμού και διοικητικής απλοποίησης και για αυτό το αντικείμενο που αφορά στη μελέτη, αδειοδότηση, υπαγωγή σε χρηματοδοτικό πρόγραμμα και υλοποίηση του επιχειρηματικού σχεδίου μέχρις ότου η επιχείρηση τεθεί σε λειτουργία. Η προθεσμία αυτή προτείνεται να έχει αναδρομική εφαρμογή και να αφορά και τις αγοροπωλησίες ή δωρεές που έλαβαν χώρα στην περίοδο των κρίσεων που προηγήθηκαν.

• Η πρόταση εισηγείται τη διά νόμο άμεση ενοποίηση του ισχύοντος ποσοστού κάλυψης εντός των υποδοχέων όλων των γενεών, από τις Βιομηχανικές Περιοχές της πρώην ΕΤΒΑ (νυν ΕΤΒΑ ΒΙΠΕ ΑΕ) έως τα σύγχρονα Επιχειρηματικά Πάρκα, στο 70%. Διαφορετικά, οι επιχειρήσεις που είναι εγκατεστημένες σε ήδη υφιστάμενους υποδοχείς, βρίσκονται σε σημαντικά μειονεκτική θέση και υφίστανται δυσμενή μεταχείριση, σε σχέση με αυτές που εγκαθίστανται σε υποδοχείς που αναπτύσσονται με την κείμενη νομοθεσία σήμερα.
• Απλοποίηση των διαδικασιών και ελαχιστοποίηση των απαιτήσεων για την ανάπτυξη–θεσμοποίηση Ελεύθερων Ζωνών, την αδειοδότηση Ελεύθερων Αποθηκών και την παραχώρηση της χρήσης αιγιαλού και παραλίας από φορείς υλοποίησης και εγκατεστημένες επιχειρήσεις.

5. Απλοποίηση της διαδικασίας αδειοδότησης ΕΠ

Για την αποφυγή των μεγάλων χρονικών καθυστερήσεων και τη μείωση του διοικητικού κόστους αδειοδότησης ΕΠ, προτείνονται μέτρα διοικητικού εκσυγχρονισμού και απλοποίησης των διαδικασιών, όπως ενδεικτικά:

• Η ad hoc θεσμοθέτηση Ειδικής Υπηρεσίας (ΕΥΔ) με αυξημένες αρμοδιότητες, επαρκέστερη στελέχωση και καλύτερες αμοιβές στη Γενική Γραμματεία Βιομηχανίας (ΓΓΒ).
• Η θεσμοθέτηση αποκλειστικών προθεσμιών ανταπόκρισης της διοίκησης, σε χρονικά μεγέθη διπλάσια των ήδη θεσμοθετημένων, με υποχρεωτική εξέλιξη της διαδικασίας όταν οι προθεσμίες ανταπόκρισης των αρμόδιων υπηρεσιών παρέρχονται άπρακτες.
• Η θεσμοθέτηση αντικειμενικών διαδικασιών και κανόνων αξιολόγησης όλων των πτυχών του επενδυτικού σχεδίου ανάπτυξης ΕΠ που εξετάζεται.
• Η θεσμοθέτηση σταδίου εφάπαξ ελέγχου και διατύπωσης Πρακτικού (ελέγχου), όπου θα βεβαιώνεται η τυπική και ουσιαστική πληρότητα του φακέλου και θα τίθενται οι όροι και οι προϋποθέσεις αδειοδότησης της επένδυσης.

6. Χρήσεις γης και επιτρεπόμενες δραστηριότητες σε ΕΠ

Η πρόταση εισηγείται την ενοποίηση των επιτρεπόμενων δραστηριοτήτων που εγκαθίστανται σε ένα ΕΠ, μεταξύ της ειδικής νομοθεσίας των Πάρκων (Ν.3982/2011) και της νομοθεσίας για τις χρήσεις γης (ΠΔ 59/2018). Επιπροσθέτως διατυπώνονται εντοπισμένες θεσμικές ατέλειες που πρέπει να εκλείψουν, όπως:

• Κατάργηση αυθαίρετων και αναιτιολόγητων περιορισμών σε όρια αρτιότητας και συντελεστές δόμησης σε υπάρχοντα ΓΠΣ/ΣΧΟΟΑΠ.
• Αντικατάσταση κατηγοριών χρήσεων που δεν διαθέτουν νομοθετημένο θεσμικό περιεχόμενο.
• Αποσαφήνιση διατάξεων εφαρμογής Ειδικού Πολεοδομικού Σχεδίου στα ΕΠ του Ν.3982/2011.
• Επαναθεσμοθέτηση κατηγορίας "ΒΙΠΑ – ΒΙΟΠΑ προς εξυγίανση".

7. Απλοποίηση της περιβαλλοντικής και δασικής νομοθεσίας για τα ΕΠ

Η πρόταση αποσκοπεί στη δραστική μείωση του χρόνου αδειοδότησης ΕΠ, μέσω σημειακής αναθεώρησης της περιβαλλοντικής και δασικής νομοθεσίας για τα Επιχειρηματικά Πάρκα. Ειδικότερα αφορά σε:

Α. Ανακατάταξη περιβαλλοντικής κατηγορίας, με βάση τις πραγματικές διαστάσεις και περιβαλλοντικές συνέπειες που δημιουργούνται από την κατασκευή των έργων υποδομής ενός Πάρκου, με κατάταξη των μεγεθών τους, σε συνδυασμό με την περιβαλλοντική κατηγορία των επιχειρήσεων που προορίζονται να εγκατασταθούν σ’ αυτό.

Β. Στοχευμένες αλλαγές στη νομοθεσία περί ρεμάτων στα ΕΠ, με σκοπό τη συμμόρφωσή της στους γενικούς κανόνες οριοθέτησης & διευθέτησης ρεμάτων που ισχύουν κατά την εκπόνηση και έγκριση Πολεοδομικών Μελετών και Σχεδίων Πόλεων.

Γ. Εφαρμογές δασικής νομοθεσίας στα ΕΠ

Οι προτάσεις αφορούν:

• Στη θεσμοθέτηση της δυνατότητας έκδοσης αποφάσεων "Έγκρισης Επέμβασης σε δασική ή χορτολιβαδική έκταση", κατά την αρχική φάση ωρίμανσης και αδειοδότησης ενός ΕΠ, προκειμένου να είναι σαφής και γνωστή εξαρχής η έκταση ανάπτυξής του, επί της οποίας εκπονούνται οι σχετικές μελέτες και καταρτίζεται ο φάκελος της επένδυσης για να την ενσωματώσει στην περιοχή του Πάρκου.
• Στην επαναφορά σε ισχύ του άρθ.56 παρ.2 του Ν.998/1979, προκειμένου με την έγκριση επέμβασης να παραχωρείται η κυριότητα δασικών και χορτολιβαδικών εκτάσεων στον Φορέα Υλοποίησης (ΕΑΝΕΠ) έναντι ανταλλάγματος. Το καθεστώς παραχώρησης χρήσης που βρίσκεται σε ισχύ, δημιουργεί βιομηχανικά ακίνητα προς ανάπτυξη δύο ταχυτήτων ή μικτής προέλευσης (τμήματα παραχωρηθέντα κατά χρήση και τμήματα προερχόμενα από ιδιωτικές εκτάσεις πλήρους κυριότητας).

Δ. Ήπιες περιβαλλοντικές αναδιαρθρώσεις

Οι προτάσεις αφορούν:

• Στην κατάργηση της υποχρέωσης δημιουργίας περιμετρικού πρασίνου λόγω αδυναμίας χωροθέτησης του:

- επί της γραμμής αιγιαλού σε περιοχές ανάπτυξης ΕΠ – ΕΠΕ,
- επί οδών (δημοτικών, επαρχιακών, εθνικών) σε περιοχές Άτυπων Βιομηχανικών Συγκεντρώσεων που οργανώνονται ως ΕΠ.

• Στην εναρμόνιση της νέας νομοθεσίας για τα Πάρκα με αυτήν της περιβαλλοντικής νομοθεσίας, στο μέρος που αφορά στην απαλλαγή των επιχειρήσεων Κατηγορίας Β από την υποχρέωση κατάθεσης μελετών Πρότυπων Περιβαλλοντικών Δεσμεύσεων.
• Στην παροχή της δυνατότητας μετατόπισης ορίων Καταφυγίου Άγριας Ζωής (ΚΑΖ) ή ενσωμάτωσης γαιών υψηλής παραγωγικότητας, μέσω της προέγκρισης Ειδικού Πολεοδομικού Σχεδίου, όπως προβλέπεται στη νομοθεσία για τα Επιχειρηματικά Πάρκα.

8. Ιδιωτική Χρηματοδότηση – Υλοποίηση ΕΠ, εποπτεία & παρακολούθηση

Η πρόταση εισηγείται σημαντικές αναδιαρθρώσεις στις διαδικασίες εφαρμογής του ρυμοτομικού σχεδίου στο έδαφος, δηλαδή κατασκευής των έργων υποδομής και περαίωσής τους που αποτελεί την προϋπόθεση για την πιστοποίηση του υποδοχέα, ως "τυπικού" και αδειοδοτημένου Πάρκου, έτοιμου να λειτουργήσει και να δεχτεί επιχειρήσεις.

Συγκεκριμένα η πρόταση αφορά σε:

• Απλοποίηση διαδικασιών εφαρμογής ρυμοτομικού σχεδίου με προστασία δικαιωμάτων ατομικής ιδιοκτησίας, μέσω εκλογίκευσης και συντόμευσης των διοικητικών και δικαστικών διαδικασιών που λαμβάνουν χώρα.
• Απλοποίηση της διαδικασίας απόδοσης εισφορών σε χρήμα στην ΕΑΝΕΠ, με την άμεση χρηματοδότηση της ΕΑΝΕΠ μέσω της ΔΟΥ στην οποία ανήκει.
• Επίσπευση της υλοποίησης των έργων υποδομής, με απαλλαγή από την υποχρέωση έκδοσης αδειών δόμησης, κατεδαφίσεων – περιφράξεων στις περιπτώσεις όπου, για την εφαρμογή της ρυμοτομίας, επιβάλλεται καθαίρεση επικειμένων κατασκευών.
• Διαφάνεια στον μηχανισμό και τα δικαιώματα διαχείρισης εισφορών εκ μέρους της ΕΑΝΕΠ, μέσω θεσμοθέτησης κανόνων δημοσιοποίησης συγκεκριμένων στοιχείων που δεν αφορούν σε επιχειρηματικό απόρρητο.
• Άσκηση αποτελεσματικής εποπτείας και παρακολούθησης της ΓΓΒ στους φορείς ΕΑΝΕΠ, τακτικά και έκτακτα, (και) μέσω πιστοποιημένων φορέων ιδιωτικής οικονομίας.

9. Φορείς Διαχείρισης – Εγκατάσταση & λειτουργία ΕΠ

Η ανάπτυξη ενός ΕΠ μετά την υλοποίηση και περαίωση των έργων υποδομής είναι συνάρτηση πολλών παραγόντων, εξωτερικών (οικονομία, κίνητρα, κλπ.) αλλά και εσωτερικών (φορείς και καθεστώς διαχείρισης, πληρότητα και ποιότητα έργων υποδομής). Κατά συνέπεια, μια σοβαρή πτυχή νομοθετικού έργου που πρέπει να αντιμετωπιστεί στο πλαίσιο της νέας νομοθεσίας για τα Πάρκα, είναι αυτή που αφορά στην εγκατάσταση και λειτουργία των επιχειρήσεων, ειδικότερα όσον αφορά στο άμεσο εξωτερικό περιβάλλον που δημιουργείται από τη φύση και τα χαρακτηριστικά των Φορέων Διαχείρισης, τον Κανονισμό Λειτουργίας, τις συνθήκες διαχείρισης, την εποπτεία και τον έλεγχο που ασκείται από το κράτος, στις συνθήκες αποκλίσεων και εκτροπής των μερών από τα συμφωνημένα κανονιστικά κείμενα.

Με την υπόμνηση ότι τα ΕΠ είναι έργα δημόσιας ωφέλειας, απόψεις που ισχυρίζονται ότι οι σχέσεις Φορέα Διαχείρισης και εγκατεστημένων επιχειρήσεων είναι αμιγώς ιδιωτικές και οι κανονισμοί λειτουργίας είναι ελεύθερες συμβάσεις που πρέπει να συνάπτονται ελεύθερα μεταξύ των μερών, χωρίς την παρέμβαση-ανάμειξη του κράτους, είναι εκτός του πλαισίου των ΕΠ.

Οι Φορείς Διαχείρισης των ΕΠ, εκ του ρόλου τους, μπορούν και πρέπει, υπό προϋποθέσεις, να παίξουν ρόλο διοικητικής υποστήριξης και εξυπηρέτησης σειράς αναγκών, αδειοδοτικών και άλλων, των εγκατεστημένων επιχειρήσεων, για να διευκολύνουν τη λειτουργία τους με χαμηλό εξωτερικό κόστος. Ταυτόχρονα, ασκούν επιχειρηματική δραστηριότητα και πρέπει να είναι κερδοφόρες επιχειρήσεις, για να μπορούν να εργάζονται και να προσφέρουν στις επιχειρήσεις που φιλοξενούνται στο ΕΠ.

Συμπερασματικά, η νέα νομοθεσία θα πρέπει να λύσει τα προβλήματα που έχουν καταγραφεί στο στάδιο εγκατάστασης και λειτουργίας των επιχειρήσεων, δημιουργώντας μια νέα δυναμική καλών και αμοιβαίων σχέσεων των μερών που εμπλέκονται, θέτοντας τους κατάλληλους όρους:

• Για τη φύση και τα χαρακτηριστικά των Φορέων Διαχείρισης (επενδυτικοί φορείς real estate, πολυμετοχικοί φορείς περιοχών ΑΒΣ, κλπ.).
• Για το νέο πλαίσιο κανονισμών λειτουργίας για ανταποδοτικές και καλά αμειβόμενες υπηρεσίες.
• Για τη δημιουργία συνθηκών που διασφαλίζουν βιώσιμους Φορείς Διαχείρισης.
• Για τη διασφάλιση της αμεροληψίας και της αντικειμενικότητας στην άσκηση τυπικών αρμοδιοτήτων των Φορέων Διαχείρισης.

Ειδικότερα και σε ό,τι αφορά στους νέους Κανονισμούς Λειτουργίας, επιβάλλεται η θεσμοθέτηση ενός κοινού πλαισίου αναφοράς που θα στηρίζεται σε αρχές και κανόνες που προάγουν το αμοιβαίο συμφέρον και την κοινή ανάπτυξη των Φορέων Διαχείρισης και των εγκατεστημένων επιχειρήσεων.

10. Κατάρτιση και εφαρμογή χρηματοδοτικών προγραμμάτων για ΕΠ

Λαμβάνοντας υπόψη το δεδομένο ότι η έλλειψη προγραμμάτων συγχρηματοδότησης των Επιχειρηματικών Πάρκων κατά τη δεκαετία που παρήλθε αποδείχτηκε ότι είναι ένα σοβαρό αντικίνητρο για την ανάπτυξη επενδυτικών πρωτοβουλιών στον τομέα αυτό, στη νέα νομοθεσία απαιτείται να προβλεφθεί σειρά θεσμικών παρεμβάσεων θετικού χαρακτήρα ή/και αποτροπής θεσμικών εμποδίων, που θα συμβάλουν στη δημιουργία του κατάλληλου επενδυτικού περιβάλλοντος που θα επιτρέψει τη συγχρηματοδότηση και αυτοχρηματοδότηση, άρα και την ανάπτυξη των Επιχειρηματικών Πάρκων ως παραγωγικών επενδύσεων.

Προτείνονται οι παρακάτω θεσμικές πρωτοβουλίες και ρυθμίσεις, οι οποίες μπορούν να λειτουργήσουν εναλλακτικά ή σε συνδυασμό:

α) Σύσταση, ενεργοποίηση και ανάπτυξη της νέας οικονομικής δραστηριότητας "Ανάπτυξη και Διαχείριση Επιχειρηματικών Πάρκων στην Ελληνική Επικράτεια"

Αφορά στην ανάληψη πρωτοβουλίας της Ελληνικής Κυβέρνησης προς τα όργανα της ΕΕ για τη διενέργεια "μεμονωμένης κοινοποίησης βάσει του άρθρου 107.3.γ της Συνθήκης για την ανάπτυξη συγκεκριμένης οικονομικής δραστηριότητας", δηλαδή αυτής της Ανάπτυξης και Διαχείρισης Επιχειρηματικών Πάρκων στην Ελληνική Επικράτεια.

β) Τα Επιχειρηματικά Πάρκα ως Ειδικά Επενδυτικά Σχέδια του Ν.4399/2016

Κατά ακολουθίαν προς τα ανωτέρω ή ανεξαρτήτως αυτών, οι επενδύσεις ανάπτυξης Επιχειρηματικών Πάρκων θα μπορούσαν να αποτελέσουν κατηγορία Ειδικών Επενδυτικών Σχεδίων του Άρθρου 12 του Ν.4399/2016 προκειμένου να τύχουν των σχετικών ενισχύσεων του Αναπτυξιακού Νόμου.

γ) Τα Επιχειρηματικά Πάρκα ως επιλέξιμες επενδύσεις του Ταμείου Ανάκαμψης

Αντλώντας στοιχεία από την εμπειρία που δημιουργήθηκε κατά την ισχύ και εφαρμογή του Προγράμματος JESSICA,¹ η μελέτη θεωρεί ότι το Ταμείο Ανάκαμψης, υιοθετώντας αναλογικά εργαλεία χρηματοδοτικής μόχλευσης τύπου "JESSICA", θα μπορούσε να καλύψει με εξαιρετική επάρκεια την έλλειψη ιδιωτικών κεφαλαίων ή ιδιωτικών τραπεζικών δανειακών πόρων, περιορίζοντας την ιδιωτική συμμετοχή στο 10% έως 20%.

δ) Χρηματοδοτικά εργαλεία μετεγκατάστασης επιχειρήσεων εντός ΕΠ

Η αναγκαιότητα ανάπτυξης Επιχειρηματικών Πάρκων και η βιωσιμότητά τους ως επενδύσεων επιβεβαιώνεται και με τη μετεγκατάσταση επιχειρήσεων εντός αυτών. Μεταξύ των κινήτρων που προτείνονται:

• Η μετεγκατάσταση επιχειρήσεων εντός Επιχειρηματικών Πάρκων:

- να τύχει ειδικών χρηματοδοτικών κινήτρων, πολύ μεγαλύτερων από αυτά που προβλέπονται στον ισχύοντα αναπτυξιακό νόμο.
- να αποτελέσει κατηγορία επένδυσης που υπάγεται στα Ειδικά Επενδυτικά Σχέδια του άρθρου 12 του Ν.4399/2016.
- να αδειοδοτείται ως Στρατηγική Ιδιωτική Επένδυση με πολύ χαμηλότερα όρια από τα θεσμοθετημένα.

• Προτείνεται η κατάργηση της παρ. 4 του άρθρου 62 του Ν.3982/2011 προκειμένου τα κίνητρα μετεγκατάστασης της παρ. 3 του ίδιου άρθρου να ισχύσουν και για την Αττική και τη Θεσσαλονίκη.

ε) Χρηματοδοτική διάκριση σε εφαρμογές κυκλικής οικονομίας

Λαμβάνοντας υπόψη τις σύγχρονες αντιλήψεις για την ανάπτυξη εφαρμογών βιομηχανικής συμβίωσης και κυκλικής οικονομίας και έχοντας ως δεδομένο ότι οι χωρικές και λειτουργικές συνθήκες εγκατάστασης των επιχειρήσεων συνιστούν σημαντικό στοιχείο συμβολής και διευκόλυνσης στην υλοποίηση αυτών των εφαρμογών, πρέπει να επιβραβεύσουμε θετικά και να διακρίνουμε με ξεχωριστά κίνητρα τις προσπάθειες ανάπτυξης ΕΠ που ενσωματώνουν την παραπάνω θεώρηση στα έργα, τις υποδομές και τις λειτουργίες του Υποδοχέα.

11. Μοντέλα και δομές διακυβέρνησης

Σε εναρμόνιση με τα σύγχρονα μοντέλα και δομές διακυβέρνησης που υιοθετούνται σε διάφορα πεδία της ελληνικής διοίκησης, η εκχώρηση αρμοδιοτήτων αδειοδότησης και ελέγχου σε δομές outsourcing θα πρέπει να θεσμοθετηθεί και για επενδύσεις ΕΠ. Μια τέτοια εξέλιξη θα δημιουργούσε σημαντική ανακούφιση στον ειδικό φόρτο και τις συνθήκες εργασίας των αρμόδιων υπηρεσιών οι οποίες αδυνατούν να ανταποκριθούν στις μεγάλες διοικητικές ανάγκες που απαιτούνται, με αποτέλεσμα την πρόκληση μεγάλων χρονικών καθυστερήσεων στην αδειοδότηση των ΕΠ.

Συναφής διοικητική καινοτομία στο σύστημα διακυβέρνησης είναι και η πρόταση θεσμοθέτησης διευρυμένων συλλογικών δομών επίλυσης διαφορών ή γνωμοδότησης με υψηλή τυπική ισχύ επί θεμάτων της νομοθεσίας, όπου διαπιστώνονται ασάφειες ή συγκρούσεις απόψεων κατά την εφαρμογή της.

Στο πλαίσιο της νέας νομοθεσίας προτείνονται τρεις θεσμικές τομές στις δομές διακυβέρνησης:

1. Εκχώρηση μερικής αρμοδιότητας αδειοδότησης ΕΠ σε πιστοποιημένους φορείς της ιδιωτικής οικονομίας

Αφορά στη θεσμοθέτηση δύο σταδίων έγκρισης ανάπτυξης ΕΠ. Περαιτέρω αφορά στη θεσμοθέτηση της δυνατότητας ελέγχου φακέλων αδειοδότησης ΕΠ και τήρησης των διαδικασιών του άρθ.47 του Ν.3982/2011 από πιστοποιημένους φορείς της ιδιωτικής οικονομίας, οι οποίοι θα εισηγούνται την τελική έγκριση ανάπτυξης ΕΠ, μετά από εξονυχιστικό έλεγχο των στοιχείων των φακέλων και αφού προηγηθεί προέγκριση της ανάπτυξης του ΕΠ από τις αρμόδιες υπηρεσίες, επί αιτήσεως επενδυτικού σχεδίου που συνοδεύεται από: (i) Έκθεση διασφάλισης έκτασης, (ii) Έκθεση Χωροθέτησης και (iii) Συνοπτική Μελέτης Σκοπιμότητας.

2. Πιστοποιημένοι φορείς αδειοδότησης ΕΠ

Για τη διασφάλιση αμεροληψίας και αντικειμενικότητας που πρέπει να διέπει τις διαδικασίες αδειοδότησης επενδύσεων αλλά και για τη δημιουργία ενός συστήματος αποτελεσματικής άσκησης της αρμοδιότητας αδειοδότησης των ΕΠ από φορείς της ιδιωτικής οικονομίας, επιβάλλεται η κατάρτιση και θεσμοθέτηση κανόνων και προϋποθέσεων που θα επιτρέψουν την πιστοποίηση φορέων της ιδιωτικής οικονομίας και αντίστοιχου μητρώου, το οποίο θα τηρείται και θα ελέγχεται από τη ΓΓΒ.

3. Συλλογική δομή γνωμοδότησης ή/και επίλυσης διαφορών

Αντλώντας πρότυπα από άλλες επιτυχημένες διοικητικές δομές άλλων υπουργείων, η νέα νομοθεσία για τα ΕΠ θα πρέπει να βρει ένα δοκιμασμένο και ευέλικτο τρόπο αντιμετώπισης διαφορών μεταξύ διοίκησης και διοικούμενων ως προς την εφαρμογή της κείμενης νομοθεσίας. Ανάλογες δομές υπάρχουν στο ΥΠΕΝ (ΚΕΣΥΠΟΘΑ, ΚΕΣΑ, κλπ.) και στο μοντέλο διακυβέρνησης της κατασκευής των δημοσίων έργων (πρώην Ν.1418/1984 όπως ισχύει), στις οποίες με την υποβολή αίτησης θεραπείας το αρμόδιο γνωμοδοτικό όργανο συνεδριάζει και αποφαίνεται επί της διαφοράς με απόφαση που είναι υποχρεωτική για τη διοίκηση. Ένα τέτοιο όργανο, εφόσον συσταθεί σε επίπεδο ΓΓΒ, θα μπορούσε εκτός των ΕΠ να συμπεριλάβει και τα θέματα αδειοδότησης των οικονομικών δραστηριοτήτων και να στελεχωθεί από έμπειρα στελέχη της διοίκησης, ισχυρή νομική εκπροσώπηση (ΝΣΚ) και εκπροσώπους των διοικούμενων (κοινωνική συμμετοχή).

12. Μηχανισμός εποπτείας και παρακολούθησης της ανάπτυξης ΕΠ

Για κάθε εθνικό σχεδιασμό επιβάλλεται η εγκατάσταση ενός μηχανισμού εποπτείας και παρακολούθησης της υλοποίησης των προβλέψεων που καταχωρούνται σ' αυτόν. Ένας τέτοιος μηχανισμός εποπτείας και παρακολούθησης της εξέλιξης ανάπτυξης Επιχειρηματικών Πάρκων στην Ελληνική Επικράτεια επιβάλλεται να δημιουργηθεί στο πλαίσιο της νέας νομοθεσίας. Η προτεινόμενη δομή θα έχει ως αντικείμενο την παρακολούθηση και αξιολόγηση της εφαρμογής και αποτελεσματικότητας του Ν.3982/2011, καθώς και των επιπτώσεων της πολιτικής βιομηχανικής εγκατάστασης. Θα συνεργάζεται με τους Φορείς Διαχείρισης και τους θεσμούς εκπροσώπησης της επιχειρηματικότητας και θα μετράει τα αποτελέσματα βάσει συστήματος δεικτών, υπό μορφή "Παρατηρητηρίου Επιχειρηματικών Υποδομών". Η πρόταση αυτή μπορεί να υλοποιηθεί στο πλαίσιο της Κυβερνητικής Επιτροπής Βιομηχανίας που ήδη έχει συσταθεί και λειτουργεί.

Η θεσμοθέτηση αυτής της διαδικασίας εποπτείας και παρακολούθησης της εφαρμογής των νομοθετημάτων που αφορούν στα Επιχειρηματικά Πάρκα, με αντικείμενο τη διατύπωση στόχων, την παρακολούθηση της εξέλιξής τους και τη συνεχή βελτίωση των επιλογών, θα αποτελέσει μια σημαντική θεσμική καινοτομία για την προστασία του περιβάλλοντος και την ενίσχυση της επιχειρηματικότητας. Η προτεινόμενη τροποποίηση αφορά στη θεσμοθέτηση μιας Συντονιστικής Επιτροπής Παρακολούθησης της εφαρμογής του Ν.3982/2011, με ενδεικτική σύνθεση ως κάτωθι:

1. Γενικός Γραμματέας Βιομηχανίας, ως Πρόεδρος, με αναπληρωτή τον Γενικό Διευθυντή Εφαρμογής Κανονισμών, Υποδομών και Ελέγχου
2. Γενικός Γραμματέας Χωροταξίας με αναπληρωτή τον Διευθυντή Χωροταξικού Σχεδιασμού
3. Γενικός Γραμματέας Περιβάλλοντος με αναπληρωτή τον Διευθυντή Περιβαλλοντικής Αδειοδότησης
4. Γενικός Γραμματέας Ιδιωτικών Επενδύσεων και ΣΔΙΤ με αναπληρωτή τον Γενικό Διευθυντή Ιδιωτικών Στρατηγικών Επενδύσεων
5. Γενικός Γραμματέας Δημοσίων Επενδύσεων και ΕΣΠΑ με αναπληρωτή ανώτατο υπηρεσιακό στέλεχος της υπηρεσίας
6. Εκπρόσωπος της Κεντρικής Ένωσης Δήμων Ελλάδος (ΚΕΔΕ) με τον αναπληρωτή του
7. Εκπρόσωπος της Ένωσης Περιφερειών με τον αναπληρωτή του
8. Εκπρόσωπος του Συνδέσμου Επιχειρήσεων και Βιομηχανιών (ΣΕΒ)
9. Εκπρόσωπος της Κεντρικής Ένωσης Επιμελητηρίων (ΚΕΕ).

Όλοι συμφωνούμε ότι ο Ν.3982/2011 είναι ένας σημαντικός θεσμικός πυλώνας για την ανάπτυξη των Επιχειρηματικών Πάρκων. Ωστόσο από την αξιολόγηση της εφαρμογής του προκύπτει ξεκάθαρα ότι χρειάζονται νέα πρόσθετα νομοθετικά, οικονομικά, διοικητικά και οργανωτικά εργαλεία πολιτικής για την επίτευξη της οργανωμένης χωροθέτησης των επιχειρήσεων και την αποθάρρυνση και τη σταδιακή συρρίκνωση της εκτός σχεδίου δόμησης για τις επαγγελματικές εγκαταστάσεις. Οι προτάσεις νομοθετικής πρωτοβουλίας που διατυπώθηκαν παραπάνω στοχεύουν στην άρση των εμποδίων που καταγράφηκαν στην εφαρμογή του Ν.3982/2011 για την αδειοδότηση και υλοποίηση επενδύσεων ΕΠ, ενώ ταυτόχρονα έχουν το βλέμμα στο μέλλον της κυκλικής οικονομίας και της βιομηχανικής συμβίωσης.

Ο θεσμικός εκσυγχρονισμός της νομοθεσίας για τις χρήσεις γης και τα Επιχειρηματικά Πάρκα σε συνδυασμό με την ισχυρή πολιτική βούληση και τη διασφάλιση πόρων και κινήτρων συμβάλλουν αποφασιστικά στο να εξασφαλιστούν οι κατάλληλες συνθήκες για την ανάπτυξη των επιχειρήσεων και να εκπληρωθούν επαρκείς προϋποθέσεις προώθησης της βιομηχανικής συμβίωσης και της κυκλικής οικονομίας, που με τη σειρά τους προάγουν και διασφαλίζουν την ανταγωνιστικότητα των επιχειρήσεων και την προστασία του περιβάλλοντος, ως κοινωνικού αγαθού.

 *O Μανώλης Μπαλτάς είναι Πολιτικός Μηχανικός, μέλος του Γενικού Συμβουλίου του ΣΕΒ, μέλος του Συμβουλίου Ανάπτυξης & Ανταγωνιστικότητας Εφοδιαστικής και Πρόεδρος & Δ/νων Σύμβουλος της Re.De-Plan AE Consultants.

Παραπομπές

1. Αφορά στην ευρωπαϊκή πρωτοβουλία απόδοσης πόρων μόχλευσης "Joint European Support for Sustainable Investment in City Areas"/JESSICA.