Την Πέμπτη 17 Σεπτεμβρίου, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημοσίευσε τις πρώτες προτάσεις της για τις προτεραιότητες του Μηχανισμού Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (Recovery Resilience Facility - RRF). Στην επικοινωνία της προς το ευρωκοινοβούλιο και το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο η Κομισιόν υπογραμμίζει κάποιες βασικές αρχές για τα έργα που θα εντάξουν οι χώρες για χρηματοδότηση από τον RRF: πρέπει να υποστηρίζουν την πράσινη μετάβαση, την ψηφιοποίηση και την αύξηση της παραγωγικότητας, την αντιμετώπιση των ανισοτήτων καθώς και τη μακροοικονομική σταθερότητα.
Επιπλέον, η ίδια επικοινωνία σημειώνει και επτά πεδία μεταρρυθμίσεων που απαντούν σε κοινές προκλήσεις για ολόκληρη την Ευρώπη: την "καθαρή" ενέργεια, την ενεργειακή αποδοτικότητα των δημόσιων και ιδιωτικών κτηρίων, τις "έξυπνες" μεταφορές, τις υποδομές για γρήγορο ίντερνετ, την ψηφιοποίηση των δημόσιων υπηρεσιών, την αναβάθμιση των υπηρεσιών cloud και της υπολογιστικής δύναμης, καθώς και την επαγγελματική εκπαίδευση και τις νέες δεξιότητες για τους εργαζόμενους. Η κάθε χώρα, με βάση τις παραπάνω κατευθύνσεις θα πρέπει να καταρτίσει ένα λεπτομερές σχέδιο έργων, και να το καταθέσει στην Κομισιόν τους επόμενους μήνες. Μάλιστα, ταυτόχρονα δημοσιεύτηκαν και εκτενείς οδηγίες για τις αναλύσεις που θα πρέπει να περιλαμβάνουν τα σχέδια των χωρών καθώς και για τη μορφή που θα πρέπει να έχουν.
Το στοίχημα της Ευρώπης
Η ίδρυση του RRF συμφωνήθηκε έπειτα από ένα επεισοδιακό τριήμερο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο τον Ιούλιο. Aποτελεί το φιλόδοξο σχήμα μέσω του οποίου θα διατεθεί το μεγαλύτερο μέρος των επιπλέον πόρων ύψους 750 δισεκατομμυρίων ευρώ του ευρωπαϊκού προϋπολογισμού (ανεβάζοντας το συνολικό ύψος του στα 1,8 τρισεκατομμύρια ευρώ), τους οποίους η Ε.Ε. θα δανειστεί από τις αγορές για να αντιμετωπίσει τις οικονομικές συνέπειες της πανδημίας.
διαβάστε ακόμα
Οι Οικονομικές Συνέπειες Της Πανδημίας Και Η Ελλάδα
Συγκεκριμένα, μέσω του RRF θα διατεθεί περίπου το 80% της απευθείας χρηματοδότησης (312,5 δισεκατομμύρια ευρώ) καθώς και το σύνολο των δανειοδοτήσεων (360 δισεκατομμύρια ευρώ). Καθώς πρόκειται για την πρώτη φορά που η ΕΕ δανείζεται από τις αγορές ένα ποσό τέτοιας κλίμακας με στόχο να μοιράσει ένα μέρος του απευθείας στα κράτη-μέλη της, η λειτουργία και η αποτελεσματικότητά του RRF αποτελούν ένα κρίσιμο στοίχημα για την ευρωπαϊκή ενοποίηση συνολικά.
Λειτουργία και αξιολόγηση
Οι ευρωπαϊκές χώρες καλούνται να καταθέσουν τα πλάνα τους έχοντας κατά νου ότι το 70% των πόρων του RRF θα πρέπει να έχει δεσμευτεί (χωρίς ακόμη να είναι σαφές αν πρόκειται για συμβάσεις έργων ή εκταμίευση πόρων) μέσα στο 2022, ενώ το υπόλοιπο 30% το 2023. Ωστόσο, οι επιπλέον πόροι αντιστοιχούν περίπου στα 4/5 του συνολικού επταετή προϋπολογισμού της ΕΕ (MFF) και θα πρέπει να δεσμευτούν μέσα σε μόλις τρία χρόνια. Πρόκειται για ένα ιδιαίτερα πιεστικό χρονοδιαγραμμα και, επιπλέον, λίγα πράγματα έχουν οριστεί μέχρι στιγμής για το πώς θα λειτουργήσει ο RRF.
Επομένως, ίσως το πιο μεγάλο ερωτηματικό μέχρι στιγμής είναι οι διαδικασίες που θα χρησιμοποιηθούν και το πώς θα επιβλέπεται η εφαρμογή των σχεδίων από την ευρωπαϊκή πλευρά. Συχνά, τα ευρωπαϊκά κονδύλια συνοδεύονται από σημαντική και αργόσυρτη γραφειοκρατία και από πολιτικές παρεμβάσεις -είναι ενδεικτική η λειτουργία του ΕΣΠΑ και της ΚΑΠ στην Ελλάδα. Πρόσφατα, σε άρθρο του σε έξι ευρωπαϊκές εφημερίδες, ο διευθυντής του ινστιτούτου Bruegel, Γκούντραμ Βολφ χαρακτήρισε τη διακυβέρνηση των ευρωπαϊκών πόρων "ακατάλληλη" για ένα σχήμα όπως ο RRF. Ακόμη, σημείωσε τον κίνδυνο, ο προτεινόμενος τρόπος παρακολούθησης και υποβολής ενστάσεων για τα έργα που εντάσσονται -δηλαδή, μέσω του ευρωκοινοβουλίου, του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου και του ECΟFIN- να οδηγήσει σε ένα μοντέλο μακρόσυρτων πολιτικών διαπραγματεύσεων, όπως συνέβη και στην κρίση της προηγούμενης δεκαετίας. Αντίθετα, θεωρεί, ότι η παρακολούθηση από σώματα όπως το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο και η OLAF μπορεί να είναι πιο ευέλικτη και αποτελεσματική.
διαβάστε ακόμα
ΕΣΠΑ - Ένα Εν Μέρει Ανεκμετάλλευτο Αναπτυξιακό Κοινοτικό Εργαλείο
Τι περιμένει η Ελλάδα
Όπως είναι φυσικό, η συμφωνία για τη δημιουργία του RRF έχει προκαλέσει έναν διάλογο σε όλη την Ευρώπη για τις προτεραιότητες της κάθε χώρας το επόμενο διάστημα και για το πώς θα πρέπει να διατεθούν αυτοί οι πόροι ώστε να εξασφαλίσουν ευημερία. Ιδιωτικοί φορείς και πρωτοβουλίες στην Ισπανία και στην Ιταλία ήδη δημοσιεύουν προτάσεις. Η γαλλική κυβέρνηση σχεδιάζει να αναβιώσει έναν σημαντικό μεταπολεμικό θεσμό, το Plan, έναν οργανισμό τον οποίο ίδρυσε ο Σαρλ ντε Γκολ και διηύθυνε για πρώτη φορά ο Ζαν Μονέ, προκειμένου να διαχειριστεί τους πόρους του RRF. Το Plan ιδρύθηκε το 1946 και σχεδίαζε πενταετή οικονομικά προγράμματα για την ανάκαμψη της Γαλλίας μετά τον Πόλεμο, ενώ είναι ανενεργό από το 2006.
Η Ελλάδα θα επωφεληθεί σημαντικά από τους πόρους του Ταμείου: αναμένεται να λάβει 16,2 δισεκατομμύρια σε απευθείας χρηματοδότηση και περίπου άλλα τόσα σε δανεισμό, ενώ παράλληλα θα "τρέχουν" και δυο περίοδοι του ΕΣΠΑ (2014-2020 και 2021-2027) καθώς και η ΚΑΠ. Το συνολικό ποσό που αναμένεται να εκταμιευτεί την επόμενη επταετία υπολογίζεται σε περισσότερο από 70 δισεκατομμύρια ευρώ. Επομένως η χώρα θα βρεθεί ταυτόχρονα με πρωτόγνωρους πόρους, αλλά και με ανεπαρκείς, τουλάχιστον όπως έχουν σήμερα, μηχανισμούς διανομής τους. Γι’ αυτό τον λόγο η κυβέρνηση έχει συγκροτήσει ειδική πενταμελή επιτροπή, αρχικά για τη σύνταξη του πλάνου προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή - με βάση προτάσεις της λεγόμενης "επιτροπής Πισσαρίδη" - και έπειτα για τη διαχείριση των ελληνικών κονδυλίων του RRF.
