O Ίνες Μακφί εργάζεται ως γενικός διευθυντής υπηρεσιών επενδύσεων και μακροοικονομικής ανάλυσης στην Οxford Economics, μια μεγάλη επιχείρηση οικονομικών αναλύσεων με 22 γραφεία ανά τον κόσμο. Επί περισσότερο από 35 χρόνια η Oxford Economics αναπτύσσει μοντέλα και εκδίδει αναλύσεις για 200 χώρες και 120 κλάδους της οικονομίας. Στη συνέντευξη που ακολουθεί, ο Μακφί, έχοντας πρόσβαση σε έναν τέτοιο πλούτο αναλύσεων, συνεισφέρει μια ενδιαφέρουσα οπτική για την παγκόσμια οικονομία σήμερα.
Θεωρείτε ότι οδεύουμε προς ύφεση το 2020;
διαβάστε ακόμα
Θα Eίναι Tο 2020 Έτος Παγκόσμιας Ύφεσης;
Η παγκόσμια οικονομία βρίσκεται σε έναν μινι-κύκλο. Η ανάπτυξη, ειδικά το 2017, ήταν ασυνήθιστα υψηλή στις ΗΠΑ και εκείνο που παρατηρούμε έκτοτε είναι η επιβράδυνσή της. Αυτή η επιβράδυνση αντανακλά το γεγονός ότι και η ανάπτυξη στην παγκόσμια οικονομία είναι πολύ χαμηλότερη από όσο ήταν στο παρελθόν. Επομένως θεωρούμε ότι το πιο πιθανό είναι να μη βρισκόμαστε στο χείλος μιας ύφεσης αλλά ότι αυτή η επιβράδυνση είναι σχετικά υγιής. Το περίεργο θα ήταν να παρατηρούσαμε ανάπτυξη σε αυτό το σημείο. Έχοντας όμως πει όλα αυτά, όταν βλέπει κάποιος ένα τόσο “παγωμένο” τοπίο στην παγκόσμια οικονομία, αυτό σημαίνει ότι υπάρχει μεγάλη ευαλωτότητα, υπάρχουν αρκετές πηγές ρίσκου εκεί έξω. Προς το παρόν, δεν βλέπουμε κάποιον από όλους αυτούς τους κινδύνους να ωθούν την παγκόσμια οικονομία προς μια ύφεση. Θα έλεγα ότι είμαστε μετρημένα αισιόδοξοι.
Επομένως λέτε ότι οι χαμηλοί ρυθμοί ανάπτυξης μετά την ύφεση του 2008 απλώς θα συνεχιστούν. Ποιοι είναι όμως οι κίνδυνοι από μια τέτοια περίοδο στασιμότητας;
Οι κίνδυνοι αυτοί δεν είναι απαραιτήτως καινούριοι. Θα ήθελα να αναφέρω τα δημογραφικά δεδομένα, την ανάπτυξη του αυτοματισμού και την έλλειψη επένδυσης των αποταμιεύσεων σε παραγωγικούς σκοπούς. Όταν κάποιος παρατηρεί την παγκόσμια οικονομία σήμερα, μάλλον θα τη βρει ανεπαρκή από την πλευρά της ζήτησης, με τον ιδιωτικό τομέα να μην είναι ιδιαίτερα πρόθυμος να επενδύσει επειδή η ανάπτυξη είναι ισχνή. Αλλά χωρίς επενδύσεις πώς να έχουμε ανάπτυξη; Είναι ένας φαύλος κύκλος. Ένα από τα πράγματα που θα μπορούσαν να σπάσουν αυτόν τον φαύλο κύκλο θα ήταν μια ενεργητική χρήση της δημοσιονομικής πολιτικής, οι επενδύσεις σε υποδομές οι οποίες βελτιώνουν τις μακροπρόθεσμες προοπτικές ανάπτυξης, κάτι που επίσης θα ενισχύσει τη ζήτηση για τα επόμενα λίγα χρόνια.
Οι ΗΠΑ αναπτύσσονται για ασυνήθιστα μεγάλο διάστημα και μερικοί δείκτες, που τείνουν να συνδέονται με την πρόβλεψη μιας ύφεσης, όπως οι τιμές των περιουσιακών στοιχείων ή το χρέος του ιδιωτικού τομέα είναι σε ασυνήθιστα υψηλό σημείο.
Σίγουρα υπάρχει ανάπτυξη στις ΗΠΑ, κυρίως λόγω των περικοπών στη φορολογία και των μέτρων ενίσχυσης που εφαρμόστηκαν. Ο αντίκτυπος αυτών των μέτρων κορυφώθηκε το 2018, θα είναι πιο μικρός το 2019 και θα έχει σχεδόν εξαφανιστεί το 2020. Γενικώς, τα μακροοικονομικά στοιχεία δεν μοιάζουν πολύ άσχημα στις ΗΠΑ, μπορεί μεν να έχουν δίδυμα ελλείμματα αλλά αυτό είναι σε ένα βαθμό φυσικό λόγω της παγκόσμιας θέσης του δολαρίου. Όμως η εικόνα σε κάποιες επιχειρήσεις είναι ιδιαίτερα ανησυχητική: από τη σκοπιά της μόχλευσης και της κάλυψης του δανεισμού είναι στα επίπεδα του 2008-9. Αν δει κάποιος και τη δομή αυτού του χρέους, το ποσοστό του που είναι τοποθετημένο στην κατώτερη επενδυτική βαθμίδα (BBB) είναι πολύ υψηλό και αυξάνεται. Την ίδια στιγμή αυτό το πολύ μεγάλο χρέος διέπεται από πολύ αδύναμους κανόνες ως προς τη διαχείρισή του. Αυτή είναι μια περιοχή που υπάρχουν αδυναμίες, οι οποίες θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε περαιτέρω επιβράδυνση ή ακόμα και σε ύφεση στο μέλλον.
Ποια είναι η ανησυχία γύρω από τις τιμές των περιουσιακών στοιχείων;
διαβάστε ακόμα
Πώς Πετυχαίνουν Τα Έθνη - Δέκα Κανόνες Για Έναν Κόσμο Σε Κρίση
Ένα θέμα που μας κάνει να ανησυχούμε είναι οι χρηματοοικονομικές ανισορροπίες. Αν δούμε το επίπεδο των τιμών των περιουσιακών στοιχείων σήμερα σε σχέση με εκείνο που θα αντιστοιχούσε σύμφωνα με τις βασικές αρχές των μακροοικονομικών, τα πράγματα μοιάζουν αρκετά ανησυχητικά στις χρηματαγορές. Μπορούμε να το δούμε αυτό τις τελευταίες εβδομάδες όταν οι αμερικανικές αγορές μετοχών ‘τρέχουν ράλι’, παρά την απουσία θετικών ειδήσεων γύρω από το εμπόριο. Έχουμε το παράδοξο οι αγορές να κινούνται ανοδικά όταν υπάρχουν καλές ειδήσεις, αλλά να ανεβαίνουν και με τις κακές ειδήσεις, με την προσδοκία ότι θα ανακοινωθούν πακέτα κινήτρων στο μέλλον. Μια διόρθωση της παραπάνω ανισορροπίας, αν συμβεί πολύ γρήγορα, θα μπορούσε να είναι αρκετά επίπονη για την παγκόσμια οικονομία.
Ποιος είναι ο αντίκτυπος των δασμών μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας; Όχι μόνο των ίδιων των δασμών αλλά και των απειλών περί δασμών.
Αν κοιτάξει κάποιος τον αντίκτυπο που έχουν οι δασμοί στην παγκόσμια οικονομία μέχρι στιγμής είναι σχετικά περιορισμένος. Εκτιμούμε ότι μέχρι στιγμής ο αντίκτυπος των δασμών μέχρι το τέλος του 2020 θα αφαιρέσει έως και 0,4 ποσοστιαίες μονάδες από το παγκόσμιο ΑΕΠ, κάτι που φυσικά δεν μπορεί να ρίξει τον κόσμο σε ύφεση. Εκείνο που θα μπορούσε να πυροδοτήσει μια διόρθωση, όπως αυτή για την οποία μίλησα προηγουμένως, θα μπορούσε να είναι αυτή η ένταση μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας. Μέχρι στιγμής έχουμε δει σχετικά περιορισμένες παράπλευρες συνέπειες των εντάσεων γύρω από το εμπόριο στην εμπιστοσύνη μεταξύ επιχειρήσεων και καταναλωτών. Είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι κάποια στιγμή μπορεί να φτάσουμε σε ένα σημείο καμπής όπου οι επιπτώσεις των δασμών μπορεί να γίνουν πολύ πιο αισθητές στους καταναλωτές, στις τιμές που αυτοί πληρώνουν για αγαθά, και τότε μπορεί να δούμε πολύ μεγαλύτερες συνέπειες στην εμπιστοσύνη.
Αλλά προς το παρόν λέτε ότι ο κίνδυνος αφορά περισσότερο την ψυχολογία.
Απολύτως. Και πιστεύω ότι θα ήταν λάθος να υποθέσουμε ότι οι τωρινές συνέπειες στην εμπιστοσύνη θα συνεχίσουν να αυξάνουν και θα κλιμακωθούν.
Με ή χωρίς δασμούς, η ανάπτυξη στην Κίνα μειώνεται και αναμένεται να μειωθεί ακόμη περισσότερο, όσο βελτιώνει τη θέση της.
Θα έλεγα ότι δομικά η Κίνα βρίσκεται σε μια σχετικά καθοδική πορεία. Δεν είμαστε όσο απαισιόδοξοι όσο είναι κάποιοι άλλοι, αλλά θεωρούμε ότι η ανάπτυξη στην Κίνα θα επιβραδυνθεί την επόμενη δεκαετία, αλλά θα είναι μια σχετικά ελεγχόμενη πορεία επιβράδυνσης. Οι κινεζικές αρχές έχουν ήδη δείξει ότι επιχειρώντας να μην δώσουν υπερβολική ώθηση στην οικονομία τώρα έχουν το βλέμμα τους στην πιο μακροπρόθεσμη εικόνα. Είμαστε σχετικά αισιόδοξοι για την ικανότητα της Κίνας να διαχειριστεί μια επιβράδυνση.
Είναι το Brexit, που ακόμη δεν έχει ολοκληρωθεί, ένας παράγοντας ρίσκου στην Ευρώπη και στον κόσμο;
Έχουμε μια νέα συμφωνία, που φαίνεται να συγκεντρώνει μεγαλύτερη υποστήριξη στο κοινοβούλιο από την προηγούμενη και οι εκλογές προς το παρόν φαίνεται να κλίνουν προς μια πλειοψηφία των Συντηρητικών, οι οποίοι έφεραν και τη συμφωνία (σσ. η συνέντευξη έγινε πριν τη διεξαγωγή των εκλογών). Συνολικά, οι πιθανότητες ενός Brexit χωρίς συμφωνία έχουν μειωθεί τους τελευταίους μήνες. Ακόμη όμως και να είχαμε ένα Brexit χωρίς συμφωνία, θα έλεγα ότι οι συνέπειες -παρότι σημαντικές- δεν θα είναι καταστροφικές για την ευρύτερη οικονομία. Πιστεύουμε ότι αυτό θα αφαιρούσε 2 ποσοστιαίες μονάδες του ΑΕΠ στο Ηνωμένο Βασίλειο μέχρι το τέλος του 2021 και ο αντίκτυπος στην υπόλοιπη Ευρώπη θα ήταν σχετικά μικρός, π.χ. στη Γερμανία μόνο 0,3 ποσοστιαίες μονάδες του ΑΕΠ το ίδιο διάστημα.
Γιατί όμως αδυνατεί η Ευρώπη να σημειώσει τα τελευταία χρόνια ισχυρή ανάπτυξη;
Αυτή η αδυναμία συνολικά της ευρωπαϊκής οικονομίας, σε αυτή τη συγκυρία, οφείλεται στη Γερμανία. Πιο συγκεκριμένα δεν πρόκειται συνολικά για την οικονομία της Γερμανίας αλλά ειδικά για την αυτοκινητοβιομηχανία. Θεωρούμε ότι μάλλον τα χειρότερα έχουν περάσει και η αναδίπλωση που έχουμε δει σε αυτόν τον κλάδο είναι πιθανό να σταματήσει τα επόμενα τρίμηνα. Από αυτή τη σκοπιά, ένα από τα μεγάλα αρνητικά που κρατούν πίσω την ευρωπαϊκή οικονομία τον τελευταίο χρόνο είναι πιθανό να σταματήσει και ίσως δούμε μια περιορισμένη ανάκαμψη την επόμενη χρονιά.
Πώς μπορεί μια μικρή οικονομία της ευρωζώνης σαν την Ελλάδα να θωρακίσει την οικονομία της από όλους αυτούς τους κινδύνους;
Πιστεύω ότι είναι πολύ δύσκολο μια χώρα να έχει ισχυρή ανάπτυξη σε αυτό το παγκόσμιο περιβάλλον. Βρισκόμαστε σε μια κατάσταση όπου διεθνώς υπάρχει αδύναμη ζήτηση. Οπότε πολλά εξαρτώνται από τη δημιουργία εγχώριας ζήτησης με έναν βιώσιμο τρόπο· κάτι τέτοιο θα ήταν θετικό. Από την άλλη πλευρά, το παγκόσμιο περιβάλλον προς το παρόν δημιουργεί ολοένα και περισσότερο την ανάγκη για τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας, δηλαδή την υιοθέτηση νέων τεχνολογιών ή άλλων τρόπων να ανταγωνιστεί κάποιος σε ένα πολύ αδύναμο παγκόσμιο περιβάλλον.
Το βασικό σημείο είναι ότι οι υφέσεις συμβαίνουν επειδή μέσα στην οικονομία δημιουργούνται ανισορροπίες και είναι ένας τρόπος να εκδηλωθούν αυτές οι ανισορροπίες. Πιστεύω ότι αυτή τη στιγμή, παρότι υπάρχουν θύλακες αδυναμίας, δεν βλέπουμε πολύ μεγάλες ανισορροπίες.
Από την άλλη πλευρά, ποιοι είναι οι λόγοι να είμαστε αισιόδοξοι ότι δεν θα ξαναζήσουμε το 2008 ξανά;
Το βασικό σημείο είναι ότι οι υφέσεις συμβαίνουν επειδή μέσα στην οικονομία δημιουργούνται ανισορροπίες και είναι ένας τρόπος να εκδηλωθούν αυτές οι ανισορροπίες. Πιστεύω ότι αυτή τη στιγμή, παρότι υπάρχουν θύλακες αδυναμίας όπως αυτοί που αναφέραμε προηγουμένως, δεν βλέπουμε πολύ μεγάλες ανισορροπίες. Το 2008 και το 2009 είχαμε μεγάλη επέκταση στα ελλειμματικά και πλεονασματικά ισοζύγια τρεχουσών συναλλαγών σε όλο τον κόσμο και υπήρχαν μεγάλες αυξήσεις στη μόχλευση. Αν κοιτάξουμε την παγκόσμια οικονομία αυτή τη στιγμή βλέπουμε ότι το χρέος αυξάνεται, παρότι ένα μεγάλο μέρος του αφορά τις αναδυόμενες αγορές και την Κίνα και οι ανισορροπίες των τρεχουσών συναλλαγών δεν είναι σε καμία περίπτωση στα επίπεδα του 2008. Δεν θεωρώ ότι μια βαθιά ύφεση είναι πιθανή σύντομα, δεν βλέπουμε το υπόστρωμα για μια τέτοια ύφεση.
Παρ’ όλα αυτά οι περισσότερες υφέσεις έχουν πάντα και το στοιχείο της έκπληξης. Υπάρχει πάντα κάτι που δεν είχε προβλεφθεί.
Αυτό αληθεύει. Είναι αρκετά δύσκολο να πέσει κάποιος μέσα στις προβλέψεις του, τουλάχιστον χρονικά. Οι υφέσεις είναι αποτέλεσμα δυο παραγόντων: των αδυναμιών και των ανισορροπιών που υπάρχουν σε συνδυασμό με κάποιο γεγονός που θα τις πυροδοτήσει. Παρότι οι οικονομολόγοι μπορούν να εντοπίσουν τις αδυναμίες και τις ανισορροπίες, είναι πολύ δύσκολο να προβλέψουν τα γεγονότα και επομένως δεν μπορούν να έχουν μια ακριβή εικόνα για το πότε μια ύφεση μπορεί να ξεσπάσει.
