Αρθρογραφια |
Ευρώπη

«30+1 Πράγματα Που Μπορεί Να Κάνει Η Ευρώπη Για Την Ελλάδα»: Ένα Χρόνο Μετά

Πριν από ένα χρόνο, μελέτη της διαΝΕΟσις πρότεινε 31 θέματα στα οποία η χώρα μας μπορεί να διεκδικήσει λύσεις στους θεσμούς της Ε.Ε. Σε ποιο σημείο βρίσκονται αυτά τα θέματα σήμερα;

,,,,
| Σεπτέμβριος 2019

Η μελέτη με τον παραπάνω τίτλο (που εκδόθηκε από τη διαΝΕΟσις σε συνεργασία με το ΕΛΙΑΜΕΠ τον Ιούνιο 2018), είχε καταλήξει σε 31 συγκεκριμένες προτάσεις παρεμβάσεων πολιτικής, που θα μπορούσαν να υλοποιηθούν σε επίπεδο ΕΕ, προωθώντας την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση, αλλά και συμβάλλοντας ταυτόχρονα στην αντιμετώπιση προκλήσεων και προβλημάτων ιδιαίτερου ελληνικού ενδιαφέροντος.

Η ομάδα εργασίας που συνέταξε τη μελέτη (Γιώργος Παγουλάτος, Σπύρος Μπλαβούκος, Θάνος Ντόκος, Γιάννης Παπαγεωργίου, Δήμητρα Τσίγκου) επικεντρώθηκε κυρίως, αλλά όχι εξαντλητικά, σε τομείς και παρεμβάσεις που θα είχαν ιδιαίτερη προστιθέμενη αξία για την Ελλάδα, είτε ενισχύοντας ένα νέο βιώσιμο αναπτυξιακό υπόδειγμα της ελληνικής οικονομίας, είτε γενικότερα ενδυναμώνοντας τη θέση της χώρας μας στην ΕΕ.

Μετά την εκπόνησή της, η μελέτη της διαΝΕΟσις και του ΕΛΙΑΜΕΠ παρουσιάστηκε και συζητήθηκε τον Σεπτέμβριο του 2018, σε ειδική εκδήλωση στην Αντιπροσωπεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στις Βρυξέλλες, με τη συμμετοχή άνω των 50 σημαντικών Ελλήνων-στελεχών της ΕΕ στο «1st diaNEOsis Brussels Forum».

Καθώς η ίδια ομάδα έρευνας ετοιμάζει το δεύτερο μέρος της μελέτης για το 2020, είναι μια ευκαιρία να δούμε πού βρίσκονται οι προτάσεις της μελέτης του 2018. Κάποιες από τις προτάσεις της μελέτης έχουν ήδη υιοθετηθεί από τους αρμόδιους φορείς και βρίσκονται σε πορεία υλοποίησης, οι περισσότερες όμως βρίσκονται ακόμα στα χαρτιά. Επιχειρούμε παρακάτω έναν απολογισμό:  

Τομεακές πολιτικές

­
Διαβάστε ολόκληρη τη μελέτη "30+1 Πράγματα Που Μπορεί Να Κάνει Η Ευρώπη Για Την Ελλάδα" (PDF)

Η μελέτη εστίασε σε τέσσερις βασικούς τομείς: Την αγροτική πολιτική, την ενέργεια, την καινοτομία και τη σύνδεσή της με την εκπαίδευση και την ψηφιακή αγορά.

  • Πρόταση 12: Ενίσχυση μηχανισμών διαχείρισης κινδύνων και κρίσεων στον αγροτικό τομέα
  • Πρόταση 13: Αξιοποίηση στοχευμένων σχημάτων ενίσχυσης του αγροτικού εισοδήματος
  • Πρόταση 14: Προώθηση «Έξυπνης Γεωργίας»

Μετά τη δημοσίευση της μελέτης, η Επιτροπή δημοσίευσε τις νομοθετικές προτάσεις της για το μέλλον της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής, οι οποίες πλέον βρίσκονται σε φάση διαπραγμάτευσης μεταξύ των θεσμικών οργάνων της ΕΕ. Οι προτάσεις αυτές επιβεβαιώνουν τις πιέσεις που αναμένονταν να ασκηθούν στα σχήματα άμεσης ενίσχυσης του αγροτικού εισοδήματος, οι οποίες, σε συνδυασμό με τις προτάσεις μείωσης του προϋπολογισμού της ΚΑΠ μετά το 2020, δημιουργούν ανησυχίες για την επανεθνικοποίηση της πολιτικής αυτής. Πάντως, στα κείμενα που βρίσκονται υπό συζήτηση, διαπιστώνονται βελτιωτικές προτάσεις και στα τρία επίπεδα που εντοπίσαμε στη μελέτη μας. Πιο συγκεκριμένα, υπάρχουν προβλέψεις για ενίσχυση των στοχευμένων σχημάτων ενίσχυσης του αγροτικού εισοδήματος, ειδικά για τους νέους αγρότες και τις μικρές ιδιοκτησίες, αν και η ελληνική πλευρά έχει εκφράσει ορισμένες επιφυλάξεις για τον ακριβή τρόπο λειτουργίας τους. Επίσης, το υπάρχον αποθεματικό για την αντιμετώπιση κρίσεων διατηρείται, αν και επιθυμητή θα ήταν η περαιτέρω ενίσχυση και χρηματοδότησή του. Τέλος, τα εθνικά στρατηγικά σχέδια δράσης που προβλέπονται από την καινούργια νομοθεσία -αν και εφόσον ολοκληρωθεί η νομοθετική διαδικασία- θα επιτρέπουν στις εθνικές αρχές αρκετή δόση ευελιξίας, αν και παραμένει ζητούμενο το ακριβές περιεχόμενο των σχεδίων αυτών και τα κριτήρια αξιολόγησής τους. Πέραν του νομοθετικού πλαισίου δράσης, ειδική έμφαση, πάντως, έχει δοθεί στο μεσοδιάστημα στην περαιτέρω ενίσχυση των εθνικών Συστημάτων Γεωργικής Γνώσης και Καινοτομίας, τα οποία είναι επιφορτισμένα με τη διάχυση των ωφελειών της «έξυπνης γεωργίας», όπως προτείνονταν και στη μελέτη μας. 

  • Πρόταση 15: Ολοκλήρωση της Ενιαίας Αγοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας

Στον τομέα της ενέργειας, η ΕΕ έχει προχωρήσει σε σημαντικά βήματα προς την ολοκλήρωση της αγοράς της. Το προτεινόμενο «χρηματιστήριο ενέργειας» έχει ουσιαστικά γίνει πράξη. Αντίστοιχη πρόοδος έχει σημειωθεί στη χώρα μας με την εισαγωγή του ευρωπαϊκού μοντέλου-στόχου (target model).

  • Προτάσεις 16 & 17: Βελτίωση τρόπου λειτουργίας του Ταμείου Εκσυγχρονισμού για την Ενέργεια & Δημιουργία Ταμείου Δίκαιης Μετάβασης στη μεταλιγνιτική εποχή

Η ενεργειακή πολιτική της ΕΕ καθορίζεται αφενός μεν από γεωπολιτικούς παράγοντες, αφετέρου από την επίτευξη των περιβαλλοντικών στόχων που έχει θέσει πλέον ως απόλυτη προτεραιότητα (με εκκίνηση τη Συμφωνία του Παρισιού το 2015). Στο πλαίσιο αυτό, η ενίσχυση κρατών-μελών με έντονη εξάρτηση από τον λιγνίτη μέσω θέσπισης ειδικού Ταμείου δεν έχει προχωρήσει, με συνέπεια το «σοκ» της μετάβασης στη νέα κατάσταση να μην έχει αποφευχθεί. Η Επιτροπή θεωρεί ότι οι σχετικές ανάγκες καλύπτονται από το «Ταμείο Εκσυγχρονισμού για την Ενέργεια», στα κονδύλια του οποίου η Ελλάδα διατηρεί πρόσβαση. Γενικότερα, πάντως, παραμένει γεγονός ότι ενώ υπάρχουν δυνατότητες χρηματοδότησης σχετικών δράσεων από πληθώρα προγραμμάτων της ΕΕ, απουσιάζει μια συνεκτική πολιτική αντιμετώπισης του προβλήματος και δεν αξιοποιούνται οι «οικονομίες κλίμακος». Το επόμενο έτος είναι καθοριστικό για τη χώρα, όχι μόνο λόγω της ανάγκης αντιμετώπισης των προβλημάτων της ΔΕΗ και του προγράμματος «απολιγνιτοποίησής» της, αλλά και λόγω της αναμενόμενης προώθησης καθαρής ενέργειας στη νησιωτική Ελλάδα. 

  • Πρόταση 18: Διάχυση Έρευνας & Καινοτομίας, και «Ευρωπαϊκά Πανεπιστήμια»

Σε επίπεδο Έρευνας και Καινοτομίας, η ΕΕ τον Μάρτιο του 2019 ουσιαστικά υιοθέτησε βασικά στοιχεία πολιτικής που περιέχονται στην πρόταση διαΝΕΟσις/ΕΛΙΑΜΕΠ, προτάσσοντας τους αναφερόμενους πυλώνες. Η επένδυση στην καινοτομία αποτελεί κορυφαία προτεραιότητα της νέας διοίκησης των Ευρωπαϊκών θεσμών, με το πρόγραμμα Horizon 2020 να παρέχει ουσιαστική στήριξη. Το πρόγραμμα για τα Ευρωπαϊκά Πανεπιστήμια έχει ήδη αρχίσει να εφαρμόζεται, και θα αναβαθμιστεί σημαντικά στο επόμενο πρόγραμμα Erasmus 2021-27.

  • Πρόταση 19: Ταμείο Ψηφιακής Σύγκλισης

Σε ό,τι αφορά την ψηφιακή πολιτική –και αντιστοίχως τη στήριξη του τομέα στην Ελλάδα─ η ΕΕ έχει σαφώς συμβάλει θετικά προς την κατεύθυνση αυτή, έστω κι αν η πρόταση περί Ευρωπαϊκού Ταμείου Ψηφιακής Συνοχής δεν έχει προχωρήσει. Ωστόσο, η ψηφιακή σύγκλιση παραμένει βασική σύσταση της ΕΕ προς την Ελλάδα και κατά συνέπεια χρηματοδοτείται (και) από κονδύλια συνοχής κατά προτεραιότητα. Πρόσφατα, η χώρα εκταμίευσε σημαντικά κονδύλια για ενίσχυση του broadband δικτύου της, ενώ υπάρχει πλαίσιο ώριμων προς περαιτέρω ενίσχυση έργων. Στον τομέα της χρηματοδότησης από ευρωπαϊκά κονδύλια, η Ελλάδα είναι αυτή που απαιτείται περισσότερο να δράσει παρά να βελτιωθεί το κοινοτικό πλαίσιο.

Πολιτικές για την Κοινωνία

  • Προτάσεις 20 & 21: Επέκταση και ενίσχυση Προγραμμάτων Ευρωπαϊκής Κινητικότητας (Erasmus++) & Ενίσχυση επαγγελματικής κατάρτισης στο πλαίσιο της ΕΕ

 Το Erasmus+ αποτελεί βασική κοινοτική προτεραιότητα, όπως φαίνεται και από τις προτάσεις της Επιτροπής για ενίσχυση της χρηματοδότησής του στο επόμενο πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο, σύμφωνα και με τις δικές μας προτάσεις. Η εν εξελίξει συζήτηση του αναθεωρημένου νομοθετικού πλαισίου λειτουργίας του συμπεριλαμβάνει την επέκταση της δράσης του Προγράμματος σε νέους τομείς αλλά και την ενίσχυση των ανταλλαγών στο πεδίο της επαγγελματικής κατάρτισης.

  • Προτάσεις 22 & 23: Πλήρης φορητότητα συνταξιοδοτικών δικαιωμάτων, για τη διευκόλυνση επαναπατρισμού του brain drain & Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα Συνταξιοδοτικών Προϊόντων

Θετικό ευρωπαϊκό δείγμα είναι η θέσπιση πανευρωπαϊκών συνταξιοδοτικών προϊόντων. Ωστόσο απέχουμε αρκετά από την ουσιαστική εναρμόνιση των διαφορετικών συνταξιοδοτικών συστημάτων εντός ΕΕ. Στις (πρόσκαιρες;) αποτυχίες της Ένωσης, καταγράφεται και η αδυναμία του Κοινοβουλίου να υπερψηφίσει τον περασμένο Απρίλιο τη συμφωνία για τον συντονισμό της νομοθεσίας που αφορά στις ασφαλιστικές εισφορές, παραπέμποντας το ζήτημα στη νέα σύνθεση.

  • Πρόταση 24: Προώθηση διαμεσολάβησης ως εναλλακτικό μέσο επίλυσης διαφορών
  • Πρόταση 25 : Ευρωπαϊκός Κώδικας Αρχών και Αξιών Δημόσιας Διοίκησης
  • Πρόταση 26: Συγκέντρωση σε ενιαία δημόσια πλατφόρμα των μελετών που έχουν χρηματοδοτηθεί από ευρωπαϊκούς ή εθνικούς πόρους
  • Πρόταση 27: Ενίσχυση επικοινωνιακής πολιτικής της ΕΕ με στόχευση τις τοπικές κοινωνίες
  • Πρόταση 28: Κοινωνική ενσωμάτωση μεταναστών και προσφύγων

 Δεν έχουν γίνει πολλά πράγματα σε ό,τι αφορά τις προτάσεις αυτές. Περιορισμένη πρόοδος έχει καταγραφεί σε επίπεδο εκμετάλλευσης προγραμμάτων επαγγελματικής κατάρτισης στον δημόσιο τομέα ή ευρείας διάδοσης της δικαστικής διαμεσολάβησης.

Δεν έχει καταστεί εφικτή η προώθηση ενός κοινού κανονισμού Αρχών που θα διέπει τη λειτουργία του δημόσιου τομέα εντός ΕΕ ούτε και η -απλούστερη στην πράξη- δημιουργία πλατφόρμας προς ανάρτηση του συνόλου των μελετών που έχει χρηματοδοτήσει το ελληνικό δημόσιο για σειρά έργων. 

Ασφάλεια, Άμυνα, Μετανάστευση

  • Πρόταση 29: Ενίσχυση θεσμικού πλαισίου παραγωγής Ευρωπαϊκής Πολιτικής Ασφάλειας
  • Πρόταση 30: Αξιοποίηση επιχειρησιακών και αναπτυξιακών δυνατοτήτων του Ευρωπαϊκού Χώρου Άμυνας και Ασφάλειας
  • Πρόταση 31: Αποτελεσματικότερη αντιμετώπιση φυσικών και τεχνολογικών καταστροφών

Η πρωτοβουλία RescEU έχει λάβει σημαντική ώθηση τους τελευταίους μήνες, λόγω και των αρκετών φυσικών καταστροφών που έπληξαν χώρες-μέλη της ΕΕ (μεταξύ αυτών και την Ελλάδα). Υπάρχει κινητικότητα στον τομέα της συμπλήρωσης των εθνικών δυνατοτήτων με μέσα της ΕΕ (rescEU reserve) και στην πρόληψη και προετοιμασία για διαχείριση εκτάκτων καταστάσεων.

H PESCO έχει επίσης αποκτήσει μια δυναμική. Υπάρχουν 34 προγράμματα σε διάφορα στάδια υλοποίησης και η έννοια της Μόνιμης Διαρθρωμένης Συνεργασίας, σε συνδυασμό με το CARD (Coordinated Annual Review on Defence) έχει εισαχθεί πλέον στους σχετικούς σχεδιασμούς των χωρών-μελών. Είναι προφανώς αρκετά νωρίς για να επιχειρηθεί ένας πρώτος απολογισμός των δύο αυτών πρωτοβουλιών.

Δεν έχουν καταγραφεί κάποιες εξελίξεις σχετικά με την ενίσχυση του θεσμικού πλαισίου παραγωγής της ευρωπαϊκής πολιτικής ασφαλείας και δεν θα πρέπει να αναμένεται η ανακοίνωση κάποιας σχετικής πρωτοβουλίας πριν από την ανάληψη καθηκόντων από τη νέα Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

Στον τομέα της μετανάστευσης, αναζητείται η απαραίτητη συναίνεση για την αλλαγή του Κανονισμού του Δουβλίνου, προς την κατεύθυνση του επιμερισμού των βαρών. Δυστυχώς οι προοπτικές δεν είναι ιδιαίτερα ευοίωνες, καθώς οι χώρες Βίζεγκραντ (Τσεχία, Ουγγαρία, Πολωνία, Σλοβακία) δεν φαίνονται διατεθειμένες να υποχωρήσουν στο ζήτημα αυτό.

Οικονομική Διακυβέρνηση της Ευρωζώνης

  • Προτάσεις 1 & 2: «Χρυσός Κανόνας» Προστασίας Δημοσίων Επενδύσεων & Ευρωπαϊκό Ταμείο Προστασίας Επενδύσεων

Μπορεί η θέσπιση «χρυσού κανόνα επενδύσεων» και «ευρωπαϊκού ταμείου προστασίας επενδύσεων» να μην υιοθετήθηκαν στη λογική με την οποία προτάθηκαν, έχοντας ως στόχο την αποτροπή της κατάρρευσης των δημοσίων επενδύσεων στα κράτη-μέλη που πλήττονται από ασύμμετρες οικονομικές διαταραχές, επιτελώντας, παράλληλα, μία λειτουργία αυτοματοποιημένης προσωρινής μακροοικονομικής σταθεροποίησης για την περαιτέρω υποστήριξή τους. Ωστόσο, η ΕΕ προχωρά στην κατάρτιση προϋπολογισμού της Ευρωζώνης. Η παρούσα συγκυρία οικονομικής επιβράδυνσης στην Ευρωζώνη δίνει ώθηση σε προτάσεις ενίσχυσης των δημοσίων επενδύσεων στην ΕΕ, αλλά και στον εσωτερικό διάλογο σε χώρες όπως η Γερμανία.

  • Προτάσεις 3 & 4: Κώδικας Οικονομικής Σύγκλισης & Κοινωνικής Σύγκλισης

Παρά τη σχετική πρόοδο και τη θετική διάθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής απέναντι στις προτάσεις αυτές, η πρόταση περί κώδικα «οικονομικής» αλλά και «κοινωνικής σύγκλισης» δεν έχει προχωρήσει σε υλοποίηση, καθώς η αντίστοιχη συζήτηση παραμένει ακόμα σε επίπεδο προτάσεων. Όπως συμβαίνει και σε άλλες σημαντικές μεταρρυθμιστικές προτάσεις, το καταλυτικό εμπόδιο είναι οι αντιδράσεις ορισμένων κρατών-μελών στο επίπεδο του Συμβουλίου.

  • Πρόταση 5: Ευρωπαϊκό Σύστημα Αντασφάλισης Ανεργίας

Η συζήτηση απασχόλησε πολλές φορές τον δημόσιο διάλογο χωρίς, ωστόσο, να προχωρά η υλοποίησή της.  Η νέα Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, στην ομιλία της στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, τον Ιούλιο του 2019, δήλωσε θετική απέναντι στη δημιουργία ενός τέτοιου συστήματος για την αντιμετώπιση εξωτερικών μακροοικονομικών διαταραχών.

  • Πρόταση 6: Αυτόνομος Προϋπολογισμός ή Ταμείο Μακροοικονομικής Σταθεροποίησης Ευρωζώνη

Για πρώτη φορά στην ιστορία της η ΕΕ προχωρά στην κατάρτιση κλειστού προϋπολογισμού της Ευρωζώνης, με επίκεντρο τη σύγκλιση και την ανταγωνιστικότητα των κρατών–μελών. Ο προϋπολογισμός αυτός μάλιστα χρηματοδοτείται με περιστολές δημοσίων δαπανών, αλλά αποτελεί μέρος του συνολικού προϋπολογισμού της ΕΕ. Όμως στις σχετικές αποφάσεις του Eurogroup (του Δεκεμβρίου 2018 και  του Ιουνίου 2019), παρά τη σχετική πίεση της Γαλλίας και χωρών του Νότου, απουσιάζει η αναφορά στη σημαντική λειτουργία της μακροοικονομικής σταθεροποίησης που θα πρέπει να επιτελεί ο προϋπολογισμός.

  • Προτάσεις 7 & 8: «Έκδοση κρατικών ομολόγων με ρήτρα ανάπτυξης» και «Ευρωπαϊκή Εταιρεία Διαχείρισης Ενεργητικού για τα κόκκινα δάνεια»

Δεν υπάρχει κάποια σημαντική πρακτική εξέλιξη σχετικά με τις προτάσεις αυτές, όπως και άλλες που προσκρούουν στο εμπόδιο της ανάγκης ομοφωνίας μεταξύ των κρατών-μελών, παρά τη θετική στάση της Επιτροπής.  

Οικονομικές Πολιτικές

  • Πρόταση 9: Ενίσχυση φορολογικής συνεργασίας και σύγκλισης εντός της ΕΕ

 Πρόοδος φαίνεται να καταγράφεται στον τομέα ανταλλαγής στοιχείων σε επίπεδο φορολογίας και αντιμετώπισης της φοροδιαφυγής εντός ΕΕ. Η συνεργασία μεταξύ των κρατών-μελών περιλαμβάνεται στις προτάσεις της μελέτης. Η Επιτροπή επέλεξε πρόσφατα να προχωρήσει προς αυτήν την κατεύθυνση μέσω του προγράμματος Fiscalis. Ωστόσο, τα αποτελέσματα για περαιτέρω πρόοδο στην αντιμετώπιση φορολογικών παραδείσων και στην καταπολέμηση της φοροδιαφυγής δεν είναι ακόμη τα επιθυμητά. Την ίδια ώρα, οι όποιες ενέργειες για συμφωνία σε επιβολή digital tax και κοινή αντιμετώπιση των αντίστοιχων θεμάτων βρίσκονται ακόμα υπό εξέλιξη.

  • Πρόταση 10: Ενίσχυση του ευρωπαϊκού ρόλου στη χρηματοδότηση επενδύσεων, με προτεραιότητα στις οικονομίες αναπτυξιακής υστέρηση

Δεν φαίνεται να έχει σημειωθεί πρόοδος ως προς την ενίσχυση του ρόλου της European Investment Bank (ΕΙΒ) και την ανάπτυξη αντίστοιχου hub στην Ελλάδα. Ήταν μία από τις προτάσεις που αποσκοπεί στην ανάδειξη έργων προς χρηματοδότηση, που θα βοηθούσε την ελληνική οικονομία.

  • Πρόταση 11: Ανάπτυξη εργαλείων σύγκλισης και κοινωνικής συνοχής

Η συζήτηση για το Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο (ΠΔΠ) 2021-2027 είναι ακόμα υπό εξέλιξη. Ήδη, όμως, κάποια στοιχεία χαίρουν ευρείας υποστήριξης από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο. Μεταξύ αυτών είναι και η δυνατότητα της μεγαλύτερης ευελιξίας του Προϋπολογισμού της ΕΕ. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στην πρότασή της προέβλεπε μεγαλύτερη ευελιξία τόσο εντός όσο και μεταξύ των προγραμμάτων, με την ενίσχυση των μέσων διαχείρισης κρίσεων και τη δημιουργία ενός νέου «ενωσιακού αποθεματικού» με στόχο την αντιμετώπιση απρόβλεπτων γεγονότων και καταστάσεων έκτακτης ανάγκης σε τομείς όπως η ασφάλεια και η μετανάστευση.[1]

Στην ίδια κατεύθυνση, η πρόταση διαΝΕΟσις/ΕΛΙΑΜΕΠ επιδιώκει τη δημιουργία ενός «ενωσιακού αποθεματικού» που θα αξιοποιείται για τη χρηματοδότηση των κρατών-μελών που καταγράφουν μία δραματική μεταβολή στη βάση των κοινωνικών τους δεικτών, παρέχοντας τους απαραίτητους πόρους για την ενίσχυση της απασχόλησης, την καταπολέμηση της μακροχρόνιας ανεργίας, τη μείωση της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού, καθώς και την υποστήριξη ενός αποτελεσματικού συστήματος κοινωνικής προστασίας που θα προωθεί την κοινωνική ένταξη ευπαθών ομάδων, όπως για παράδειγμα οι μετανάστες. Το εργαλείο σύγκλισης καλύπτεται σε σημαντικό βαθμό με το δημοσιονομικό εργαλείο για τη σύγκλιση και την ανταγωνιστικότητα.

Συμπερασματικά:

Η μελέτη μας είχε επισημάνει 31 παρεμβάσεις που θα λειτουργούσαν προωθητικά προς την ευρωπαϊκή ενοποίηση έχοντας παράλληλα θετική προστιθέμενη αξία για την Ελλάδα. Οι περισσότερες από τις προτάσεις αυτές παραμένουν στην ευρωπαϊκή ατζέντα, και αρκετές έχουν προχωρήσει στα στάδια του κύκλου της ευρωπαϊκής δημόσιας πολιτικής και της υλοποίησης. Η συνεργασία αυτή της διαΝΕΟσις με το ΕΛΙΑΜΕΠ θα συνεχίσει και στη δεύτερη επόμενη φάση αυτής της έρευνας να αναζητά και να αναδεικνύει ζητήματα στην ευρωπαϊκή ατζέντα με ιδιαίτερη σημασία για την Ελλάδα.

 

Σημειώσεις

[1] Βλ. https://europa.eu/rapid/press-release_IP-19-2952_el.htm και https://europa.eu/rapid/press-release_IP-18-3570_el.htm