Ο Τζόζεφ Κόλλαμ είναι αντιπρόεδρος αναπτυξιακών αγορών του IDA (Industrial Development Agency, Οργανισμός Βιομηχανικής Ανάπτυξης), ενός οργανισμού που ιδρύθηκε το 1949 και συντονίζει τις ξένες επενδύσεις. Μας μίλησε στο πλαίσιο της έρευνας της διαΝΕΟσις για τις άμεσες ξένες επενδύσεις στην Ιρλανδία.
Πού οφείλεται το γεγονός ότι η Ιρλανδία βρίσκεται τα τελευταία χρόνια στις πρώτες θέσεις της παγκόσμιας κατάταξης για την προσέλκυση ξένων επενδύσεων;
Αν ρωτήσετε τις πολυεθνικές που έχουμε εδώ στην Ιρλανδία, και είναι κυρίως εταιρείες υψηλής τεχνολογίας, θα σας πουν πως αυτό που αναζητούν όταν ψάχνουν μέρος για να εγκατασταθούν είναι εργαζόμενους με δεξιότητες, ταλέντο και εξειδίκευση. Η Ιρλανδία πληροί αυτά τα κριτήρια ενδεχομένως περισσότερο από κάποια άλλη χώρα της ΕΕ.
Μη μας πείτε ότι δεν παίζει ρόλο και η χαμηλή φορολογία.
Η φορολογία είναι σημαντική αλλά υπάρχουν και πιο σημαντικοί παράγοντες. Ένας από αυτούς είναι η αποτελεσματική εταιρική δομή που πρέπει να διατηρούν οι πολυεθνικές γιατί η επένδυση στο εξωτερικό είναι υψηλού ρίσκου και πρέπει τελικά να αποφέρει κέρδη στους μετόχους. Δεν παίζει ρόλο μόνο η παραγωγή ενός προϊόντος αλλά και πώς θα το πουλήσεις. Αυτό χρειάζεται πολύ δυνατά τμήματα πωλήσεων και μάρκετινγκ και αυτά για να στελεχωθούν χρειάζονται εξειδικευμένο προσωπικό που να μιλάει πολλές ξένες γλώσσες. Και εμείς εδώ έχουμε πολύγλωσσους εργαζόμενους, καθώς η Ιρλανδία αποτελεί πόλο έλξης για απόφοιτους άλλων πανεπιστημίων κυρίως της Ευρώπης. Εδώ βρίσκονται οι μεγάλες τεχνολογικές εταιρείες, οι μεγάλες φαρμακοβιομηχανίες και μεγάλες εταιρείες χρηματοοικονομικών υπηρεσιών. Ένας απόφοιτος του πανεπιστημίου της Μαδρίτης, λοιπόν, θέλει να έρθει στο Δουβλίνο γιατί επιθυμεί να εργαστεί σε μία από τις μεγάλες πολυεθνικές. Θέλει την εμπειρία που θα του δώσει η Google, η Facebook, η LinkedIn.
Οι πολυεθνικές βρίσκουν εδώ τα καλύτερα ταλέντα. Aν σκεφτείτε πως στην Ιρλανδία έχουμε περίπου 1.400 πολυεθνικές εταιρείες καταλαβαίνετε πόσο ωφέλιμο είναι αυτό για την οικονομία μας αλλά και για τον κοινωνικό ιστό μας, αφού είναι διαμοιρασμένες σε όλο το νησί και συνεισφέρουν κατά 70% στις εξαγωγές μας.
Όλοι κερδισμένοι λοιπόν.
Ναι. Οι πολυεθνικές βρίσκουν εδώ τα καλύτερα ταλέντα. Όσο για μας, αν σκεφτείτε πως έχουμε περίπου 1.400 πολυεθνικές εταιρείες στην Ιρλανδία καταλαβαίνετε πόσο ωφέλιμο είναι αυτό για την οικονομία μας αλλά και για τον κοινωνικό ιστό μας, αφού είναι διαμοιρασμένες σε όλο το νησί και συνεισφέρουν κατά 70% στις εξαγωγές μας. Χρησιμοποιούν την Ιρλανδία ως βάση για να εξάγουν τα προϊόντα τους σε όλες τις χώρες της Ε.Ε. Αν είσαι λοιπόν μία αμερικανική πολυεθνική και θέλεις να πουλήσεις ένα συγκεκριμένο λογισμικό στην ευρωπαϊκή αγορά δεν θέλεις να ανοίξεις 20 διαφορετικά γραφεία σε 20 διαφορετικές τοποθεσίες γιατί είναι πολύ ακριβό αλλά σου τρώει και πάρα πολύ χρόνο. Χτίζεις μόνο μία βάση κάπου στην Ιρλανδία ή σε κάποιο άλλο μέρος ενδεχομένως και κάνεις τη δουλειά από ένα κέντρο γλιτώνοντας χρόνο και χρήμα.
Τι ανταλλάγματα τους προσφέρετε; Χαλαρότερες εργασιακές σχέσεις, πιο εύκολες απολύσεις;
Μόνο για τον πρώτο χρόνο εργασίας ο νόμος ευνοεί τον εργοδότη. Μετά, οι εργαζόμενοι αποκτούν μεγαλύτερα δικαιώματα που αυξάνονται με τα χρόνια και είναι παρόμοια με αυτά που συναντά κανείς στη Βρετανία. Οι εργατικοί μας νόμοι είναι σχεδόν ίδιοι με αυτούς του Ηνωμένου Βασιλείου. Ξέρετε, αν οι εργαζόμενοι ένιωθαν πως δεν έχουν δίκαιη και σωστή μεταχείριση από τους εργοδότες τους, δεν θα συγκεντρώναμε εδώ τόσο μεγάλο αριθμό Ευρωπαίων εργαζομένων με πολλά προσόντα. Η Google έχει εδώ περίπου 5.000 υπαλλήλους και το 50% αυτών δεν είναι Ιρλανδοί. Προέρχονται από διάφορες χώρες της Ευρώπης.
Εσείς λοιπόν έχετε κάθε λόγο να βοηθάτε τις πολυεθνικές επιχειρήσεις. Μετά έρχεται όμως η Κομισιόν και κατηγορεί την κυβέρνησή σας πως βοηθά τις πολυεθνικές να αποφεύγουν να πληρώνουν φόρους.
Εμείς φυσικά ως κυβέρνηση αμφισβητούμε αυτό που λέει η Επιτροπή, γιατί δεν μπορείς να επιβάλεις έναν κανόνα σήμερα για ένα νόμο που δεν υπήρχε 20-30 χρόνια πριν. Το φορολογικό μας σύστημα πάντως είναι απολύτως διαφανές. Δεν κάνουμε ξεχωριστές συμφωνίες φορολόγησης με μεμονωμένες εταιρείες. Έχουμε έναν διαφανή συντελεστή φορολόγησης που ισχύει σε όλη τη χώρα για όλες τις εταιρείες, και τις πολυεθνικές και τις τοπικές. Και αυτό είναι το 12.5%. Δεν έχει αλλάξει, είναι απολύτως ξεκάθαρο. Κι αυτό βολεύει τις εταιρείες. Όταν είσαι επενδυτής και σχεδιάζεις μία επένδυση δεν μπορείς να ανησυχείς πως η φορολογία θα αλλάξει ανάλογα με την κυβέρνηση ή με αλλαγή στο πολιτικό σκηνικό, στο πολιτικό σύστημα. Εμείς παρέχουμε, λοιπόν, στους επενδυτές σιγουριά.
Πώς ακριβώς δουλεύετε στον IDA;
Είμαστε μία κρατική οντότητα που ανήκει στο υπουργείο Επιχειρηματικότητας και Καινοτομίας. Εδώ και εβδομήντα χρόνια το βασικό που κοιτάμε είναι να έχουμε πολλούς εκπροσώπους μας σε διάφορες χώρες του κόσμου που μας ενδιαφέρουν. Και αυτοί οι εκπρόσωποι συναντούν τις πολυεθνικές καθημερινά για εβδομάδες. Τους εξηγούν πως η Ιρλανδία είναι μία πιθανή χώρα για να μεταφέρουν την έδρα τους αν στοχεύουν στην αγορά της Ε.Ε. και τους πείθουν να έρθουν στη χώρα και να συναντηθούν με άλλες εταιρείες που έκαναν κάτι παρόμοιο. Η πλειοψηφία των πελατών μας είναι από τις ΗΠΑ, αλλά αναπτύσσουμε τώρα μία στρατηγική για να προσελκύσουμε πελάτες από την Ευρώπη, την Ασία και τον Ειρηνικό.
Τι διαφορετικό κάνατε όταν σας χτύπησε η κρίση;
Αυτό που είδαμε να γίνεται είναι μία κατακόρυφη αύξηση των εξαγωγών από τις εταιρείες που είχαν την έδρα τους εδώ. Είχαν την επιθυμία να μας βοηθήσουν και το έκαναν. Άρχισαν να επεκτείνουν τις επιχειρήσεις τους, αύξησαν τις εξαγωγές. Το κόστος εδώ είναι χαμηλότερο, οπότε ήταν πιο ανταγωνιστικές. Ως υπηρεσία βγήκαμε τότε πιο επιθετικά στο εξωτερικό για να προσελκύσουμε νέους επενδυτές. Οι προσλήψεις σταμάτησαν για λίγο αλλά μετά ξανάρχισαν, ήρθαν νέες εταιρείες τεχνολογίας, φαρμακευτικές εταιρείες κλπ. Είμαστε άλλωστε μία μικρή χώρα.
Το Brexit πώς το βλέπετε;
Θέλω να είμαι ειλικρινής. Δεν το θέλαμε το Brexit και είμαστε απογοητευμένοι που συνέβη. Μιλάμε τακτικά με τους πελάτες μας για το θέμα και το 30% των πελατών το βλέπει ως απειλή για τη δουλειά του. Αύξηση του κόστους, περιορισμοί στη μετακίνηση. Και όχι μόνο σε σχέση με τη Βρετανία αλλά σε σχέση με όλες τις εξαγωγές τους αφού το Ηνωμένο Βασίλειο παίζει το ρόλο της επίγειας γέφυρας για τα προϊόντα που φεύγουν από την Ιρλανδία. Υπάρχει όμως και μία άλλη δεξαμενή πελατών μας που βλέπει το Brexit ως ευκαιρία. Αυτοί μπορούν να έχουν γραφεία και στη Βρετανία και από εκεί να κάνουν δουλειές στην Ευρώπη.
Με άλλους αντίστοιχους οργανισμούς συνεργάζεστε; Από την Ελλάδα γνωρίζετε κανέναν;
Έρχονται αρκετοί και ζητούν τη βοήθεια μας και το know-how, αλλά δεν έχει έρθει ποτέ κανείς από την Ελλάδα. Ίσως πήγαν σε άλλη υπηρεσία. Θέλω να σας πω πάντως ότι αυτό που κάνουμε δεν γίνεται σε μία νύχτα. Εμείς λειτουργούμε εδώ 70 χρόνια. Επίσης πολύ σημαντικός παράγοντας είναι η διασύνδεση της αγοράς εργασίας με τα πανεπιστήμια και την εκπαίδευση. Αυτό είναι το κλειδί. Εδώ και πολλές δεκαετίες αποφασίσαμε να αλλάξουμε το εκπαιδευτικό σύστημά μας για να εξυπηρετεί τις ανάγκες στο επίπεδο της εργασίας αλλά και της έρευνας. Και τα ερευνητικά προγράμματα των πανεπιστημίων χρηματοδοτούνται συχνά από τις πολυεθνικές. Έχουμε δημιουργήσει μία κεντρική υπηρεσία που ελέγχει τις έρευνες που κάνει το κάθε πανεπιστήμιο για να μην κάνουν δύο πανεπιστήμια την ίδια έρευνα και να χάνονται χρήματα. Ο καθένας γνωρίζει τι κάνει ο άλλος αλλά το πιο σημαντικό είναι πως καμία έρευνα δεν μπορεί να γίνει αν δεν τη χρηματοδοτεί μία εταιρεία.
Εδώ η βιομηχανία συνεργάζεται αρμονικά με την ακαδημαϊκή κοινότητα. Η Ευρωπαϊκή Ένωση στηρίζει αυτές τις προσπάθειες και η έρευνα είναι ανοιχτή σε όλους τους καθηγητές και τους φοιτητές από τα κράτη της ΕΕ, αν θελήσουν να συμμετάσχουν. Και αν προκύψει αποτέλεσμα από την έρευνα, τότε αυτό ανήκει στο δημόσιο πανεπιστήμιο.
Αχ, να σας άκουγε από μια μεριά ο δικός μας υπουργός Παιδείας…
Θα εντυπωσιαστείτε από το πόσο αρμονικά συνεργάζεται εδώ η βιομηχανία με την ακαδημαϊκή κοινότητα. Η Ευρωπαϊκή Ένωση στηρίζει αυτές τις προσπάθειες και η έρευνα είναι ανοιχτή σε όλους τους καθηγητές και τους φοιτητές από τα κράτη της ΕΕ, αν θελήσουν να συμμετάσχουν. Και αν προκύψει αποτέλεσμα από την έρευνα, τότε αυτό ανήκει στο δημόσιο πανεπιστήμιο που μπορεί να το χρησιμοποιήσει όπως θέλει. Δεν ανήκει στη βιομηχανία.
