Ο Ρίτσαρντ Μπόλντγουιν, καθηγητής διεθνών οικονομικών στο Graduate Institute of International and Development Studies της Γενεύης, μελετά το διεθνές εμπόριο και την παγκοσμιοποίηση τα τελευταία τριάντα χρόνια. Στο τελευταίο του βιβλίο "The Globotics Upheaval" αναλύει τις αλλαγές που προκαλούν στην αγορά εργασίας τόσο η παγκοσμιοποίηση όσο και οι τεχνολογικές εξελίξεις και επισημαίνει την ανάγκη της προστασίας των εργαζομένων στο κοντινό μέλλον. Μιλήσαμε με τον κ. Μπόλντγουιν στους Δελφούς, στο περιθώριο του Οικονομικού Φόρουμ των Δελφών, στο οποίο ήταν ομιλητής.
Κύριε Μπόλντγουιν, έχετε μελετήσει ενδελεχώς τις αλλαγές που φέρνει η τεχνολογία στην αγορά εργασίας των δυτικών χωρών. Τι προβλέπετε ότι θα συμβεί στο κοντινό μέλλον;
Μακροπρόθεσμα είμαι αισιόδοξος. Πιστεύω ότι η ανθρώπινη περιέργεια και η ανθρώπινη εφευρετικότητα τελικά θα δημιουργήσουν όλες τις θέσεις εργασίας που χρειαζόμαστε. Βραχυπρόθεσμα, όμως, είμαι πιο απαισιόδοξος. Η ψηφιακή τεχνολογία δημιουργεί λιγότερες δουλειές από όσες καταργεί. Για τα επόμενα πέντε ή δέκα χρόνια, φοβάμαι ότι θα χαθούν πολλές θέσεις εργασίας, χωρίς να δημιουργηθούν αρκετές για να τις αντικαταστήσουν. Ωστόσο, επιτρέψτε μου να πω το εξής. Ο τίτλος του τελευταίου βιβλίου μου έχει τη λέξη "Globotics", και ο λόγος που δημιούργησα αυτή την άσχημη λέξη ήταν για να θυμίσω στους ανθρώπους ότι δεν είναι μόνο τα ρομπότ που μας αντικαθιστούν σε θέσεις εργασίας, αλλά και οι "εξ αποστάσεως μετανάστες". Δηλαδή ελεύθεροι επαγγελματίες που ζουν σε άλλες χώρες, αλλά καταλαμβάνουν θέσεις εργασίας εδώ, σε πλούσιες χώρες, δουλεύοντας εξ αποστάσεως. Και αυτή η μορφή της παγκοσμιοποίησης, αλλά και η αυτοματοποίηση επηρεάζουν κυρίως θέσεις εργασίας στον τομέα των υπηρεσιών, και μάλιστα με πάρα πολύ γρήγορο ρυθμό. Αυτή είναι η αλλαγή που με ανησυχεί και για την οποία γράφω στο βιβλίο.
διαβάστε ακόμα
Μαρίγια Γκαμπριέλ: Η Ευρωπαϊκή Προσέγγιση Στην Ψηφιοποίηση
Τι μπορούν να κάνουν τα κράτη;
Το σχέδιο Α θα ήταν οι κυβερνήσεις να βοηθήσουν τους εργαζόμενους να προσαρμοστούν. Μιλάμε για ένα φαινόμενο που συμβαίνει εδώ και αιώνες: οι άνθρωποι αλλάζουν δουλειές καθώς τόσο η οικονομία, όσο και η τεχνολογία εξελίσσονται. Το καλύτερο είναι οι κυβερνήσεις να βοηθούν σε αυτή την προσαρμογή, ώστε να μην πέφτει όλο το βάρος στους εργαζόμενους. Αν αυτό δεν λειτουργεί, τότε οι κυβερνήσεις πρέπει να είναι έτοιμες να επιβραδύνουν την αλλαγή, αν αυτή συμβαίνει υπερβολικά γρήγορα. Δεν ξέρουμε αν αυτό θα συμβεί και στην συγκεκριμένη περίπτωση, αλλά υπάρχει το ενδεχόμενο η τεχνολογική αλλαγή να είναι τόσο γρήγορη, που να διαταράξει τη λειτουργία της κοινωνίας. Σε αυτή την περίπτωση οι κυβερνήσεις πρέπει είτε να χρησιμοποιήσουν την προϋπάρχουσα νομοθεσία για να την επιβραδύνουν, είτε να εισάγουν νέα εργασιακή νομοθεσία. Το πρόβλημα είναι ο ρυθμός της αλλαγής, όχι η κατεύθυνσή της.
διαβάστε ακόμα
Η Συμμετοχή Της διαΝΕΟσις Στο Τέταρτο Οκονομικό Φόρουμ των Δελφών
Πρέπει δηλαδή οι κυβερνήσεις να προστατεύσουν τους εργαζόμενους, όχι τις θέσεις εργασίας.
Ακριβώς. Στη Δανία και σε άλλες χώρες της βόρειας Ευρώπης το κάνουν. Έχουν τις επονομαζόμενες "Active Labour Market Policies", οι οποίες περιλαμβάνουν προγράμματα για μετεκπαίδευση των εργαζόμενων, καθώς και άλλα. Κάποιες φορές οι εργαζόμενοι πρέπει να μετακομίσουν για να βρουν μια νέα δουλειά, για παράδειγμα. Συχνά εμφανίζεται αυτή η παγίδα, κυρίως σε καιρό ύφεσης, όταν η αξία των ακινήτων πέφτει σε κάποιες περιοχές ενώ σε άλλες, όπου υπάρχουν δουλειές, τα ενοίκια είναι πολύ υψηλά, οπότε το κράτος βοηθά τους εργαζόμενους να μετακομίσουν. Τέτοιες πολιτικές. Αυτό νομίζω ότι πρέπει να κάνουν οι κυβερνήσεις. Δεν είναι όλες οι κυβερνήσεις ικανές ή πρόθυμες να εφαρμόσουν τέτοιες πολιτικές, όμως, κι έτσι καταλήγουμε σε φαινόμενα όπως της Uber. Σε όσες χώρες του κόσμου οι ταξιτζήδες είχαν αρκετά μεγάλη πολιτική ισχύ, χρησιμοποίησαν την προϋπάρχουσα νομοθεσία για να επιβραδύνουν την τεχνολογική καινοτομία. Οι ταξιτζήδες δεν λένε "είμαστε εναντίον της τεχνολογίας", όχι. Λένε "χρειαζόμαστε ένα καταφύγιο από την καταιγίδα". Θέλουμε να καθυστερήσουμε τις εξελίξεις με νομοθεσία. Σχεδόν σε όλες τις πόλεις η αγορά των ταξί είναι επαρκώς ρυθμισμένη, ώστε αν η τοπική κυβέρνηση θέλει, μπορεί να επιβραδύνει την επικράτηση της Uber και να κάνει τον ανταγωνισμό πιο δίκαιο.
Αυτή είναι μια λύση που αφορά όλα τα επαγγέλματα;
Όχι όλα τα επαγγέλματα. Μόνο αυτά που είναι νομοθετικά ρυθμισμένα. Κάποια επαγγέλματα, όπως των νομικών, των γιατρών, των μηχανικών και των εργαζομένων στην οικοδομή, έχουν σε κάποιο επίπεδο νομοθεσία που τα ρυθμίζει και θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί, μα άλλα δεν έχουν. Αν η εξέλιξη γίνει υπερβολικά γρήγορα ενδέχεται αυτά να χρειαστεί να χρησιμοποιήσουν πιο γενικούς κανόνες.
