διαβάστε ακόμα
Οι Επιπτώσεις Της Κλιματικής Αλλαγής Στην Ελληνική Οικονομία
Η κλιματική αλλαγή και οι σημαντικές μεταβολές που θα φέρει στην καθημερινότητα των ανθρώπων αλλά και στην παγκόσμια οικονομία βρίσκονται συχνά στο επίκεντρο του δημόσιου διαλόγου τα τελευταία χρόνια. Στο περιθώριο της συμμετοχής του στο Οικονομικό Φόρουμ των Δελφών, ο γενικός γραμματέας του Παγκόσμιου Μετεωρολογικού Οργανισμού του ΟΗΕ από το 2016, ο Φινλανδός Πέτερι Τάαλας, απάντησε στις ερωτήσεις της διαΝΕΟσις και εξήγησε τις μεγάλες προκλήσεις αλλά και κάποιες ευκαιρίες που παρουσιάζονται.
Η συζήτηση για την κλιματική αλλαγή περιλαμβάνει μια σειρά από άλλες μικρότερες συζητήσεις σχετικά με τα συγκεκριμένα μέτρα που πρέπει να ληφθούν από τα κράτη και τις επιχειρήσεις. Αν έπρεπε να επιλέξετε το πιο σημαντικό και επείγον από αυτά, ποιο θα ήταν;
Το πιο σημαντικό ζητούμενο είναι να αλλάξουμε την ενέργεια που καταναλώνουμε ώστε να μη χρησιμοποιούμε άνθρακα. Σήμερα το 85% της παγκόσμιας ενέργειας βασίζεται στον άνθρακα, στο πετρέλαιο και στο φυσικό αέριο. Η κατανάλωση του πετρελαίου και του φυσικού αερίου μάλιστα συνεχίζει να αυξάνεται. Ταυτόχρονα, μόνο το 15% της παραγόμενης ενέργειας είναι ατομική ενέργεια ή ενέργεια από ανανεώσιμες πηγές. Προκειμένου να φτάσουμε τον στόχο της συμφωνίας του Παρισιού ώστε να έχουμε ουδέτερο ισοζύγιο άνθρακα έως το 2050, πρέπει να μειώσουμε σημαντικά την κατανάλωση ορυκτών καυσίμων τα επόμενα χρόνια. Αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει να φτάσουμε στο σημείο που όλη η ενέργεια που χρειαζόμαστε να είναι είτε πυρηνική είτε να προέρχεται από ανανεώσιμες πηγές.
Θα λέγατε ότι οι οικονομίες προσαρμόζονται στην κλιματική αλλαγή με ικανοποιητικό τρόπο;
Πιστεύω ότι πλέον γίνεται ολοένα και περισσότερο κατανοητό από τους οικονομολόγους αλλά επίσης από τους επικεφαλής των κυβερνήσεων ότι η κλιματική αλλαγή αποτελεί απειλή για την παγκόσμια οικονομία. Ότι δεν είναι μια μικρή αλλαγή στην καθημερινότητα, αλλά μια σοβαρή απειλή για τις οικονομίες. Από την άλλη πλευρά, αποτελεί και μια ευκαιρία για την οικονομία. Οπότε υπάρχουν εκείνοι που θα την αρπάξουν. Για παράδειγμα, η Κίνα έχει επενδύσει στην ηλιακή ενέργεια και πλέον αποτελεί τον μεγαλύτερο παραγωγό τέτοιων λύσεων και έχει επωφεληθεί σημαντικά. Υπάρχουν πολλές τέτοιες ευκαιρίες για όσους κινηθούν άμεσα.
Έχοντας παρακολουθήσει στενά την πρόοδο της κλιματικής αλλαγής τα τελευταία χρόνια, τι πιστεύετε ότι θα συμβεί στο μέλλον;
Το καλό σενάριο είναι ότι θα καταφέρουμε να φτάσουμε τα όρια που θέτει η συμφωνία του Παρισιού, αύξηση δηλαδή της θερμοκρασίας μεταξύ 1,5 και 2 βαθμών. Η πιο πρόσφατη έκθεση της Διακυβερνητικής Επιτροπής για την Κλιματική Αλλαγή τον Οκτώβριο έδειχνε ποιον δρόμο πρέπει να ακολουθήσουμε για να φτάσουμε σε αυτόν τον στόχο. Τα καλά νέα είναι ότι διαθέτουμε τόσο τα οικονομικά όσο και τα τεχνολογικά μέσα ώστε να τον πετύχουμε. Ακόμα όμως και η αύξηση της θερμοκρασία κατά 1,5 βαθμό σημαίνει περισσότερες φυσικές καταστροφές και περισσότερες δυσκολίες, όμως αυτό είναι το όριο κάτω από το οποίο θα είναι πιο εύκολο να ζήσουμε.
Αν δεν κάνουμε τίποτα η αύξηση της θερμοκρασίας θα φτάσει μέχρι το τέλος του αιώνα τους 3 με 5 βαθμούς και ώς το τέλος του επόμενου αιώνα τους 8 βαθμούς
Ποιο είναι το απαισιόδοξο σενάριο;
Αν δεν κάνουμε τίποτα η αύξηση της θερμοκρασίας θα φτάσει μέχρι το τέλος του αιώνα τους 3 με 5 βαθμούς και ώς το τέλος του επόμενου αιώνα τους 8 βαθμούς. Αυτή η αλλαγή θα μείνει για πολλούς αιώνες, ακόμη και χιλιετίες. Το πρόβλημα με το διοξείδιο του άνθρακα είναι ότι η διάρκεια ζωής του είναι της τάξης των χιλιάδων χρόνων και αυτό το πρόβλημα δεν μπορεί να λυθεί αργότερα. Γι’ αυτό και ο Μπαράκ Ομπάμα είπε στην τελευταία ομιλία του στα Ηνωμένα Έθνη ότι είμαστε την ίδια στιγμή η πρώτη γενιά που γνωρίζει το πρόβλημα και η τελευταία γενιά που μπορεί να το λύσει.
Είδαμε, ωστόσο, τις ΗΠΑ να αποφασίζουν να αποσυρθούν από τη συμφωνία του Παρισιού.
Η απόσυρση των ΗΠΑ θα πάρει τέσσερα χρόνια, αφού δεν είναι εφικτό νομικά μια χώρα να αποχωρήσει αμέσως, οπότε θα παραμείνουν δεσμευμένες για τουλάχιστον δυο ακόμη χρόνια.
Γιατί, πιστεύετε, υπάρχει τόση αμφισβήτηση γύρω από τις συνέπειες και την ίδια την ύπαρξη της κλιματικής αλλαγής;
Γιατί δεν είναι όλοι ευτυχείς με την κλιματική αλλαγή; Υπάρχουν πολλές χώρες και πολλές επιχειρήσεις των οποίων το εισόδημα βασίζεται με διάφορους τρόπους στα ορυκτά καύσιμα και στη διαθεσιμότητά τους. Δεν είναι χαρούμενοι που θα χάσουν την πηγή του εισοδήματός τους. Όμως, το ίδιο θα μπορούσε να πει κάποιος και 100 χρόνια πριν, όταν οι περισσότερες μετακινήσεις γίνονταν με άλογα. Τότε όσοι κατασκεύαζαν άμαξες έχασαν τις δουλειές τους και κάποιοι από αυτούς ίδρυσαν νέες επιχειρήσεις σχετικές με την αυτοκίνηση. Έτσι και τώρα υπάρχουν ευκαιρίες σε νέα είδη επιχειρήσεων, όμως αυτή η αντίσταση που παρατηρείται έχει τη βάση της στα βραχυπρόθεσμα οικονομικά συμφέροντα κάποιων χωρών και κάποιων επιχειρήσεων.
Υπάρχουν αλήθεια οικονομίες που επωφελούνται από την κλιματική αλλαγή;
Ο οργανισμός για τον οποίο εργάζομαι δημοσιεύει ετήσιες εκθέσεις για τις κλιματικές συνθήκες. Με βάση την περσινή μας έκθεση, το ΔΝΤ έκανε μια εκτίμηση του αντίκτυπου της ανόδου της θερμοκρασίας κατά έναν βαθμό και της προβλεφθείσας μεταβολής του υετού. Από εκεί φάνηκε ότι όλο το νότιο ημισφαίριο και η τροπική ζώνη του βόρειου ημισφαιρίου έχουν υποφέρει και έχουν βιώσει αρνητικό αντίκτυπο στις οικονομίες τους. Όμως οι περιοχές που βρίσκονται σε μεγαλύτερο υψόμετρο έχουν επωφεληθεί. Οι υψηλότερες θερμοκρασίες και ο αυξανόμενος υετός επηρεάζουν την περίοδο βλάστησης στην γεωργία, συμβάλλουν στην καλύτερη ανάπτυξη των δασών και σε μικρότερη ανάγκη για θέρμανση, οπότε οι επιπτώσεις είναι άνισες.
διαβάστε ακόμα
Η Ελλάδα Και Η Παγκόσμια Προσπάθεια Μετριασμού Της Κλιματικής Αλλαγής
Άρα μπορούμε τελικά να πούμε ότι η κλιματική αλλαγή δεν αφήνει μόνο χαμένους, αλλά και κερδισμένους;
Ακόμη και οι περιοχές που μπορεί να επωφεληθούν τώρα, θα χάσουν όταν χάσει η παγκόσμια οικονομία. Υπάρχουν σαφείς ενδείξεις ότι η παγκόσμια οικονομία θα υποφέρει από την αδράνεια απέναντι στο πρόβλημα και επίσης ότι θα αντιμετωπίσουμε κρίσεις στα τρόφιμα παγκοσμίως. Δεν θα μπορούμε να παράγουμε αρκετή τροφή για τον αυξανόμενο πληθυσμό και αυτό θα επηρεάσει και αυτές τις χώρες τις οποίες η αλλαγή του κλίματος αρχικά θα ευνοήσει. Οπότε δεν θα υπάρχουν κερδισμένοι.
Η συζήτηση για την κλιματική αλλαγή συχνά θυμίζει τις μαλθουσιανές θεωρίες για τον υπερπληθυσμό, σύμφωνα με τις οποίες ο κόσμος θα έφτανε σε ένα σημείο που δεν θα μπορούσε να θρέψει τον πληθυσμό του. Όμως αυτό το σημείο δεν ήρθε τελικά, εξαιτίας κυρίως της τεχνολογικής προόδου. Στα μοντέλα που αναπτύσσετε, πώς εκτιμάτε την επίδραση της καινοτομίας;
Όταν φτιάχνουμε τα σενάρια για τα επόμενα 100 ή 200 χρόνια πρέπει να κάνουμε συγκεκριμένες υποθέσεις και υπάρχουν διαφορετικά σενάρια για τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα. Φυσικά δεν γνωρίζουμε ακριβώς τι θα συμβεί στα τεχνολογικά μέσα, όμως πρέπει να υποθέσουμε τι είναι εφικτό σήμερα και αυτή είναι η βάση μας. Φυσικά όλοι πιστεύουμε ότι θα βρεθούν λύσεις που θα μας βοηθήσουν να αντιμετωπίσουμε το πρόβλημα. Υπάρχει, όμως, αβεβαιότητα και γι’ αυτό δημοσιεύουμε μια σειρά σεναρίων για το μέλλον. Οπότε αν οι επιχειρήσεις συνεχίσουν να λειτουργούν όπως λειτουργούν μέχρι σήμερα θα έχουμε αυτή την αύξηση του ενάμιση βαθμού. Όμως τα πιο μακροπρόθεσμα σενάρια έχουν μεγαλύτερο φάσμα αβεβαιότητας.
Επιστρέφοντας στο παρόν, ποιες είναι οι βασικές προκλήσεις της κλιματικής αλλαγής για την περιοχή της Νοτιοανατολικής Ευρώπης και ειδικότερα για την Ελλάδα;
Σε αυτό το μέρος του κόσμου τα σενάρια για το κλίμα δεν είναι ιδιαίτερα αισιόδοξα. Μετά την Ανταρκτική, η περιοχή του κόσμου με τη μεγαλύτερη αύξηση της θερμοκρασίας είναι η Μεσόγειος. Έχουμε επίσης δει σημαντικές μεταβολές στον υετό και, επομένως, η περιοχή έχει γίνει πιο ξηρή. Όταν η θερμοκρασία ανεβαίνει και η φύση ξηραίνεται, η περιοχή γίνεται λιγότερο ελκυστική για τους τουρίστες που έρχονται εδώ το καλοκαίρι. Επίσης θα υπάρξει αρνητικός αντίκτυπος στην γεωργία εξαιτίας της λειψυδρίας, κάτι που είναι επίσης σημαντικό.
Για την Ελλάδα τα σενάρια για το κλίμα δεν είναι ιδιαίτερα αισιόδοξα. Μετά την Ανταρκτική, η περιοχή του κόσμου με τη μεγαλύτερη αύξηση της θερμοκρασίας είναι η Μεσόγειος.
Ως νησιωτική χώρα η Ελλάδα έχει να περιμένει αντίστοιχες αλλαγές και από την άνοδο της στάθμης της θάλασσας;
Η άνοδος της στάθμης της θάλασσας μέχρι στιγμής είναι στα 26 εκατοστά και μέχρι το τέλος του αιώνα αναμένουμε να δούμε άνοδο της στάθμης κατά περίπου ένα μέτρο. Όμως οι εκτιμήσεις της ανόδου της στάθμης της θάλασσας δεν είναι ιδιαίτερα ακριβείς. Δεν γνωρίζουμε ακριβώς πόσο γρήγορα θα λιώσουν οι πάγοι της Ανταρκτικής. Αν λιώσουν όλοι οι πάγοι της Ανταρκτικής μπορεί να δούμε άνοδο της στάθμης κατά 55 μέτρα και κατά 7 μέτρα αν λιώσουν όλοι οι πάγοι της Γροιλανδίας. Η ταχύτητα με την οποία λιώνουν οι πάγοι στη Γροιλανδία έχει τριπλασιαστεί τα προηγούμενα δέκα χρόνια και έχουμε κάποιους λόγους να πιστεύουμε ότι και οι πάγοι στην Ανταρκτική έχουν ήδη αρχίσει να λιώνουν. Όμως υπάρχει αβεβαιότητα. Μια πρόσφατη μελέτη δίνει την άνοδο της στάθμης κατά έως και 2,4 μέτρα μέχρι το τέλος του αιώνα που είναι μια αρκετά δραματική πρόβλεψη. Στο παρελθόν η πρόβλεψη αυτή ήταν μεταξύ του μισού και του ενός μέτρου. Οπότε δεν έχουμε τόσο συγκεκριμένη εικόνα.
