Το σκάνδαλο της Cambridge Analytica, που αποκάλυψε ότι η βρετανική εταιρεία ανάλυσης δεδομένων συγκέντρωσε τα προσωπικά δεδομένα 87 εκατομμυρίων χρηστών του Facebook χωρίς της συγκατάθεσή τους και τα χρησιμοποίησε για να υλοποιήσει μια καμπάνια για την εκλογή του Ντόναλντ Τραμπ στις εκλογές του 2016, έφερε ξανά στην επιφάνεια το μεγάλο πρόβλημα της διασποράς ψευδών ειδήσεων και της χρήσης των κοινωνικών δικτύων για τη χειραγώγηση της κοινής γνώμης. Αυτά, και άλλα παρεμφερή προβλήματα που προκύπτουν από την κακόβουλη χρήση αυτών των εργαλείων, αποτελούν μια διαρκή και μεγάλη πρόκληση για όλες τις σύγχρονες δημοκρατίες -και για την Ελλάδα. Συναντήσαμε τον Κρίστοφερ Γουάιλι, τον πρώην υπάλληλο της Cambridge Analytica που έφερε το σκάνδαλο στη δημοσιότητα, στο Οικονομικό Φόρουμ των Δελφών, όπου βρέθηκε για να μιλήσει στα Digital Disruption Sessions της Valuecom. Μας εξήγησε το γιατί το πραγματικό πρόβλημα είναι ο τρόπος που αυτές οι πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης είναι κατασκευασμένες, και πως λύση στο πρόβλημα θα δοθεί μόνο όταν αποφασίσουν (ή εξαναγκαστούν) οι ίδιες οι εταιρείες να το λύσουν με τεχνικές μεθόδους.

Πιστεύετε ότι οι εταιρείες στις οποίες ανήκουν οι πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης ενδιαφέρονται για τον αντίκτυπο που έχουν αυτές οι πλατφόρμες στις κοινωνίες;

Αν οι εταιρείες όπως το Facebook όντως ενδιαφέρονται, δεν το δείχνουν. Το ότι έχουν κατασκευάσει πλατφόρμες που χρησιμοποιούνται σε διάφορα μέρη του κόσμου για να διαδώσουν λόγο μίσους, ψευδείς πληροφορίες και για να επηρεάσουν εκλογικές διαδικασίες, το ότι διαρκώς συμπεριφέρονται αμυντικά γι’ αυτό το θέμα και απλά επαναλαμβάνουν "συγγνώμη, θα βελτιωθούμε" και το ότι τελικά δεν κάνουν τίποτε, δείχνει ότι μάλλον δεν ενδιαφέρονται καθόλου. Νομίζω ότι το μόνο που τους απασχολεί είναι η τιμή της μετοχής τους. Οι πολίτες από όλο τον κόσμο πρέπει να το σκεφτούν λίγο αυτό: πρέπει να εμπιστευόμαστε μια αμερικανική επιχείρηση να δρα με καλή πίστη και να ενδιαφέρεται για τις κοινωνίες του κόσμου, συμπεριλαμβανομένων των κοινωνιών μικρών χωρών όπως η Έλλάδα; Δεν ξέρω, δεν νομίζω ότι το Facebook ενδιαφέρεται και τόσο.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει επιβάλλει στις εταιρείες αυτές να υποβάλλουν λεπτομερείς μηνιαίες αναφορές για το τι κάνουν για την καταπολέμηση αυτών των φαινομένων. Πιστεύετε ότι αυτό θα έχει αποτέλεσμα;

Όχι. Τα μέτρα που έχουν ληφθεί μέχρι τώρα είναι αξιοθρήνητα. Κι αυτό το εννοώ από την άποψη ότι αφήνουν την αξιοπιστία ολόκληρων εκλογικών διαδικασιών στο έλεος αμερικανικών εταιρειών τεχνολογίας, ελπίζοντας ότι θα λειτουργήσουν με ειλικρίνια και διαφάνεια. Επιτρέπουμε σε τεχνολογικές αρχιτεκτονικές που είναι θεμελιωδώς ανασφαλείς και στρεβλές να συνεχίζουν να λειτουργούν, χωρίς να σκεφτόμαστε ότι ενδέχεται ο ίδιος ο τρόπος που έχουν κατασκευαστεί να είναι το πρόβλημα. Το θέμα δεν είναι να γράφονται αναφορές, ούτε είναι θέμα διαφάνειας. Είναι θέμα κατασκευής. Αυτά τα προϊόντα έχουν σχεδιαστεί με τρόπο ανασφαλή για τις κοινωνίες μας. Πρέπει να γίνει αυτή η συζήτηση με τους όρους που γίνεται η συζήτηση για την ασφάλεια των κτιρίων. Όπως εξετάζουμε τις προδιαγραφές ασφαλείας σε μηχανικό επίπεδο για τα αυτοκίνητα, έτσι πρέπει να τις εξετάζουμε και γι’ αυτές τις πλατφόρμες. Πρέπει να χτίσουμε τεχνικές λύσεις μέσα στην αρχιτεκτονική τους, αντί να γράφουμε αναφορές εκ των υστέρων.

Έχει ενδιαφέρον πως μέχρι τώρα ό,τι έχει γίνει στον τομέα της διαφάνειας έχει προέλθει από προσπάθειες της κοινωνίας των πολιτών. Όχι από κυβερνήσεις ή από επιχειρήσεις, αλλά από οργανισμούς της κοινωνίας των πολιτών που αναλαμβάνουν πρωτοβουλίες.

Τέτοιες τεχνικές λύσεις είναι εφικτές κατά τη γνώμη σας;

Απολύτως. Πρέπει να καταλάβετε πως αυτές οι πλατφόρμες έχουν τόσα δεδομένα και τα χρησιμοποιούν καθημερινά, κάθε δευτερόλεπτο, για να εμφανίσουν στοχευμένες διαφημίσεις σε δισεκατομμύρια ανθρώπους σε όλο τον κόσμο. Μη μου πείτε ότι δεν ξέρουν πώς να υλοποιήσουν τεχνικές λύσεις γι’ αυτό το πρόβλημα. Μπορεί να είναι δύσκολο. Αν όμως έχεις κατασκευάσει κάτι που έχει τέτοια επίπτωση στην κοινωνία, έχεις την υποχρέωση και να το επιδιορθώσεις.

Ποιος θα επιβάλλει τέτοια μέτρα σε αυτές τις εταιρείες; Θα πρέπει να τα υλοποιήσουν μόνες τους; Ποιος είναι ο κατάλληλος φορέας;

διαβάστε ακόμα

Κοινωνία Των Πολιτών Και Φιλανθρωπία Στην Ελλάδα - Μία Έρευνα

Έχει ενδιαφέρον πως μέχρι τώρα ό,τι έχει γίνει στον τομέα της διαφάνειας έχει προέλθει από προσπάθειες της κοινωνίας των πολιτών. Όχι από κυβερνήσεις ή από επιχειρήσεις, αλλά από οργανισμούς της κοινωνίας των πολιτών που αναλαμβάνουν πρωτοβουλίες, για παράδειγμα αναζητώντας τι κάνουν οι Ρώσοι σ’ αυτές τις πλατφόρμες και ανακοινώνοντας τα αποτελέσματα στις αρχές και στις ίδιες τις πλατφόρμες. Εδώ όμως υπάρχει και το πρόβλημα. Μπορούμε να καταγγέλλουμε όσα γίνονται και στις εταιρείες αυτές αλλά και στις αρχές, αλλά τελικά εξακολουθούμε να εξαρτόμαστε από αυτές τις πλατφόρμες για να κάνουν κάτι για να αντιμετωπίσουν το πρόβλημα. Κι αν κοιτάξουμε προς το μέλλον, σε δέκα χρόνια ας πούμε, θα έχουμε 5G παντού, το Internet of Things, τεχνητές νοημοσύνες σε όλους τους τομείς δραστηριότητας. Δεν γίνεται τότε να έχουμε ακόμα πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης που δεν ασχολούνται με το πώς επηρεάζουν την αλληλεπίδραση των ανθρώπων. Οι κίνδυνοι τότε θα είναι ακόμα περισσότεροι. Στις αμερικανικές εκλογές του 2016 είδαμε να χακάρουν πληροφορίες από δίκτυα κοινωνικής δικτύωσης. Φανταστείτε αν το σπίτι σας μπορούσε να το πάθει αυτό. Ή τα παιχνίδια των παιδιών σας. Ή φανταστείτε κάποιος να χάκαρε το αυτοκίνητό σας καθώς το οδηγείτε για να πάτε στη δουλειά, ή αν του επιτίθονταν, ή αν το έβαζαν να σας πει πράγματα που δεν είναι αλήθεια. Πώς ξεφεύγει κανείς από μια τέτοια κατάσταση; Πρέπει να αρχίσουμε να σκεφτόμαστε όχι μόνο τι έχει συμβεί, αλλά τι θα μπορούσε να συμβεί στο μέλλον.

Δεν θέλω να ακουστώ απαισιόδοξος, αλλά ένας απλός άνθρωπος δεν μπορεί να κάνει τίποτε για να προστατευτεί από την παραπληροφόρηση, επειδή το πρόβλημα έχει να κάνει με την αρχιτεκτονική της πλατφόρμας.

Εμείς ως πολίτες τι μπορούμε να κάνουμε σήμερα για να προστατευτούμε από την παραπληροφόρηση;

Είναι σαν να με ρωτάτε τι πρέπει να κάνουμε για να προστατευτούμε από αεροπλάνα που πέφτουν από τον ουρανό. Δεν θέλω να ακουστώ απαισιόδοξος, αλλά ένας απλός άνθρωπος δεν μπορεί να κάνει τίποτε, επειδή το πρόβλημα έχει να κάνει με την αρχιτεκτονική της πλατφόρμας. Αν όντως έπεφταν αεροπλάνα από τον ουρανό, ή αν είχαμε αυτοκίνητα που ανατινάσσονται ή κτίρια που καταρρέουν, δεν θα ρωτούσαμε τι μπορούν να κάνουν οι πολίτες για να προστατευτούν, θα ρωτούσαμε γιατί φτιάχνονται πράγματα που δεν λειτουργούν όπως πρέπει. Αυτός είναι ο πυρήνας του προβλήματος στο πώς ο κόσμος βλέπει το θέμα σήμερα. Νομίζουν πολλοί ότι είναι ευθύνη του χρήστη, του πολίτη να μείνει ασφαλής στο ίντερνετ, και όχι της επιχείρησης που δραστηριοποιείται στο ίντερνετ. Εγώ λέω ότι ισχύει το ανάποδο. Όταν μπαίνεις στο ίντερνετ πρέπει να μπορείς να κάνεις ό,τι θέλεις και να παραμένεις ασφαλής. Από εκεί πρέπει να ξεκινήσουμε. Τι μπορούν να κάνουν οι πολίτες; Να απαιτήσουν ότι κάποιος θα λύσει το πρόβλημα.