Είναι πραγματικά με ιδιαίτερη χαρά που παρευρίσκομαι στη σημερινή εκδήλωση,  αλλά ακόμη πιο μεγάλη είναι η τιμή που μου δίνεται η δυνατότητα, μέσω της ευγενούς πρόσκλησης του Οργανισμού διαΝΕΟσις, και του φίλου Προέδρου της κ. Δασκαλοπούλου, να απευθυνθώ  σε ένα τόσο διακεκριμένο ακροατήριο.

Κατ’ αρχάς,  θα ήθελα να συγχαρώ θερμά το εποπτικό συμβούλιο, το advisory board και την υπόλοιπη ομάδα του Οργανισμού διαΝΕΟσις για το δραστήριο έργο και τη μεγάλη συμβολή στο δημόσιο διάλογο σε ένα ευρύ φάσμα τομέων που άπτεται πολιτικών, οικονομικών και κοινωνικών θεμάτων και όχι μόνον.

Για να έχετε τη δυνατότητα να αξιολογήσετε με αντικειμενικό τρόπο για το πώς η συλλογική προσπάθεια της κυπριακής κυβέρνησης, πολιτικών δυνάμεων, συνδικαλιστικών και εργοδοτικών οργανώσεων και ιδιαίτερα η στάση του κυπριακού λαού, οδήγησαν και πάλι τη χώρα μας σε πορεία ανάπτυξης, οφείλω να παραθέσω κάποια στοιχεία που καταδεικνύουν την τραγική κατάσταση στην οποία ευρίσκετο το κράτος και ο τραπεζικός τομέας κατά την ανάληψη της εξουσίας το 2013.

Από τον Μάιο του 2011 η Κύπρος ευρέθη εκτός διεθνών αγορών με ένα απαγορευτικό επιτόκιο δανεισμού που έφτασε στα μέσα του 2012 στο 16%. Να σημειωθεί ότι πριν την 1η Μαρτίου του 2013 προηγήθηκαν 22 διαδοχικές υποβαθμίσεις από τους Οίκους Αξιολόγησης. Τα διαθέσιμα ρευστά αρκούσαν για κάλυψη των υποχρεώσεων του κράτους που δεν υπερέβαιναν τις 30 μέρες. Οι άμεσες υποχρεώσεις ανέρχονταν σε €3,3 δισ., πέραν της υποχρέωσης για αποπληρωμή του κρατικού ομολόγου της Λαϊκής Τράπεζας ύψους €1,88 δισ.

Η οικονομία ήταν ήδη σε βαθιά και παρατεταμένη ύφεση. Το πρώτο τρίμηνο του 2013 ο αρνητικός ρυθμός ανάπτυξης ανερχόταν στο 5,7% για να κορυφωθεί το δεύτερο τρίμηνο στο 6,5%.

Την ίδια ώρα, ο τραπεζικός τομέας και ιδιαίτερα οι δύο συστημικές τράπεζες, Λαϊκή και Κύπρου, συντηρούντο στον αναπνευστήρα, όπως ελέχθη από τον τέως Διοικητή της Κεντρικής Τράπεζας, με έκτακτη παροχή ρευστότητας από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Μια ρευστότητα που έφτανε τα €11.4 δισ., όταν το πρόγραμμα διάσωσης της κυπριακής οικονομίας δεν υπερέβαινε τα €10 δισ. Και τελικά περιορίστηκε στα 7. Σε οριακή κατάσταση βρίσκονταν και τα Συνεργατικά Πιστωτικά Ιδρύματα, τα οποία χρειάστηκαν σημαντική κρατική στήριξη.

Η αγορά βρισκόταν σε κατάσταση πλήρους ανασφάλειας, με πάγωμα επενδυτικών δραστηριοτήτων και τις επιχειρήσεις να κλείνουν η μία μετά την άλλη,  με συνεπακόλουθο η ανεργία να ξεπεράσει στο 16%. Η ανεργία προ της κρίσεως δεν ξεπερνούσε ποτέ το 3%, συνεπώς το 16% για το κυπριακό κράτος ήταν ένα σημαντικό ψηλό ποσοστό.

Με αυτά τα δεδομένα και με εκκρεμούσα την ολοκλήρωση της μνημονιακής σύμβασης, η νέα κυβέρνηση καλούνταν να διαχειριστεί μια χωρίς προηγούμενο κρίση με μόνο δίλημμα: ή την καθολική κατάρρευση του κράτους και του τραπεζικού τομέα ή την ανάληψη αποφάσεων ευθύνης, προκειμένου να μειώσουμε στο ελάχιστο τον κίνδυνο άτακτης χρεοκοπίας.

Καλούμασταν ή να αποφασίσουμε να είμαστε ωφέλιμοι ή να αποφύγουμε αποφάσεις για να είμαστε αρεστοί. Η πρώτη απόφαση του Eurogroup, στην οποία συναίνεσα ύστερα από σημαντικές πιέσεις των εταίρων μας, προνοούσε την απομείωση καταθέσεων με μια εφάπαξ φορολογία που δεν υπερέβαινε τους τόκους δύο ετών, ενώ την ίδια ώρα κρατούσε στη ζωή και τις δύο τράπεζες.

Καλούμασταν ή να αποφασίσουμε να είμαστε ωφέλιμοι ή να αποφύγουμε αποφάσεις για να είμαστε αρεστοί.

Μια απόφαση που δυστυχώς παρά τα έντονα διαβήματα, παρά τις έντονες προσπάθειες, απερρίφθη από τη Βουλή για να οδηγηθούμε στις οδυνηρότερες αποφάσεις της 25ης Μαρτίου, με την κατάρρευση της Λαϊκής Τράπεζας και το κούρεμα των καταθέσων της Τράπεζας Κύπρου που έφτανε το 42,5%.

Κατά την κορύφωση της κρίσης, πολλοί ήσαν εκείνοι, τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό, που θεωρούσαν πως η Κύπρος ήταν καταδικασμένη σε μια παρατεταμένη ύφεση. Κάποιοι προέβλεπαν δεύτερο και τρίτο μνημόνιο, ενώ κάποιοι άλλοι έφταναν στο σημείο να μας καλούν να εγκαταλείψουμε το ευρώ, προκειμένου να αποφύγουμε τη χρεοκοπία.

Αγνοώντας τα όσα δυσοίωνα λέγονταν, προχωρήσαμε με τόλμη και αποφασιστικότητα στον ανασχεδιασμό του κυβερνητικού προγράμματος, θέτοντας ως προτεραιότητες:

1. Τη διόρθωση των ανισορροπιών στα δημόσια οικονομικά.
2. Τη σταθεροποίηση του χρηματοπιστωτικού συστήματος.
3. Την υιοθέτηση τολμηρών διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων, προκειμένου μέσα από τον εκσυγχρονισμό να αντιμετωπίσουμε τις διαχρονικές παθογένειες και αγκυλώσεις ενός κράτους που παρέμενε σε εποχές του παρελθόντος.
4. Την προσέλκυση επενδύσεων με μια σειρά πολεοδομικών και φορολογικών κινήτρων και την αναβάθμιση του ερευνητικού και επιχειρησιακού περιβάλλοντος στη χώρα μας.
5. Τον εκσυγχρονισμό και εξορθολογισμό του συστήματος κοινωνικής πρόνοιας προκειμένου να αντιμετωπίσουμε τις ανάγκες των ευάλωτων ομάδων του πληθυσμού.

Αρχίζοντας από το πρώτο σημείο και τη διόρθωση των ανισορροπιών στα δημόσια οικονομικά, μέσω σωρείας μέτρων που λήφθηκαν προς τον εξορθολογισμό των δημοσίων δαπανών και των μέτρων βελτίωσης απόδοσης των δημοσίων εσόδων, κατορθώσαμε:

• Να βγούμε από το μνημόνιο νωρίτερα απ’ όσο ολόκληρη η διεθνής κοινότητα και ιδιαίτερα οι εταίροι μας στην Ευρώπη ανέμεναν.
• Να έχουμε ισοσκελισμένους προϋπολογισμούς και πρωτογενή πλεονάσματα από το 2014, χωρίς μάλιστα την επιβολή της όποιας νέας φορολογίας. Σημειώνεται πως την πενταετία μέχρι το 2013 λειτουργούσαμε ως κράτος με ελλείμματα που έφταναν το ένα δισεκατομμύριο το χρόνο.
• Από την άνοιξη του 2015 κατορθώσαμε να βγούμε ξανά στις αγορές και δανειζόμαστε πλέον με τα χαμηλότερα επιτόκια που είχαμε ποτέ.
• Μετά από διαδοχικές αναβαθμίσεις της οικονομίας από τους διεθνείς Οίκους Αξιολόγησης πιστοληπτικής ικανότητας, βρισκόμαστε πλέον ένα σκαλί πριν την επενδυτική βαθμίδα, κάτι που επιβεβαιώνει με τον καλύτερο δυνατόν τρόπο ότι η Κύπρος επανακτά την εμπιστοσύνη της διεθνούς επενδυτικής κοινότητας.
• Η οικονομία βαδίζει σε τρίτη συνεχόμενη χρονιά σταθερής πορείας ανάπτυξης που σήμερα φτάνει το 3,9% και ευελπιστούμε ότι μέχρι το τέλος του χρόνου θα ξεπεράσει ελαφρώς το 4%, του ΑΕΠ, καταγράφοντας έναν από τους υψηλότερους ρυθμούς ανάπτυξης στην Ευρωπαϊκή Ένωση.

Εξίσου προσηλωμένη στον στόχο ήταν η πολιτική που ακολουθήσαμε στην αποκατάσταση της αξιοπιστίας του χρηματοπιστωτικού τομέα. Μέσα από μια σειρά νομοθετικών μέτρων, την ένταξη των συστημικών Τραπεζών και του Συνεργατισμού υπό την εποπτεία του Ενιαίου Εποπτικού Μηχανισμού, αλλά και της αποκατάστασης της αξιοπιστίας του κράτους, έγινε κατορθωτή η ανακεφαλαιοποίηση των εμπορικών τραπεζών με προσέλκυση κυρίως ξένων θεσμικών επενδυτών, ύψους €1.4 δισ. Πρόσθετη επιβεβαίωση συνιστούν και οι συνεχείς αναβαθμίσεις της ευρωστίας των εμπορικών τραπεζών από διεθνείς Οίκους Αξιολόγησης, ενώ η ενίσχυση ρευστότητας επέτρεψε στην Τράπεζα Κύπρου την πλήρη αποπληρωμή του Έκτακτου Μηχανισμού Ρευστότητας ύψους €11.4 δισ.

Τα πιο πάνω έχουν οδηγήσει στη μείωση των δανειστικών επιτοκίων των εμπορικών τραπεζών στα χαμηλότερα επίπεδα που είχαμε ποτέ στη χώρα μας από την εγκαθίδρυση της Κυπριακής Δημοκρατίας, με εμφανή αναπτυξιακά πλεονεκτήματα.

Παρά τα πιο πάνω θετικά, είναι προφανές πως ο τραπεζικός τομέας έχει κι άλλες προκλήσεις να αντιμετωπίσει. Η μεγαλύτερη αφορά το ποσοστό των μη εξυπηρετούμενων δανείων, που αν και σε απόλυτους αριθμούς έχει επιτευχθεί σημαντική πρόοδος, ως ποσοστό επί του συνολικού ύψους των δανείων παραμένει ακόμη υψηλό. Ωστόσο αναμένεται πως η δυνατότητα των δανειοληπτών για εξυπηρέτηση των δανείων τους θα βελτιώνεται όσο βεβαίως η ανάπτυξη της οικονομίας θα εδραιώνεται.

Ο τρίτος πυλώνας προτεραιότητας στον οποίο είχα αναφερθεί ήταν η προώθηση σημαντικών μεταρρυθμίσεων, με πιο σημαντικές, μεταξύ άλλων:

• Στο να καταστεί το κράτος πιο φιλικό προς τον πολίτη, με την υιοθέτηση της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης, την πλήρη μηχανογράφηση του Τμήματος Φορολογίας, του Κτηματολογίου και του Τμήματος Κοινωνικών Ασφαλίσεων, καθώς και την ενίσχυση των Κέντρων Εξυπηρέτησης του Πολίτη και τη δημιουργία Κέντρων Εξυπηρέτησης Αγροτών.
• Ο εκσυγχρονισμός της Δημόσιας Υπηρεσίας, όπου καταθέσαμε σειρά νομοσχεδίων τα οποία αφορούν την διαχείριση του αξιόλογου ανθρωπίνου δυναμικού, τη διασύνδεση του μισθολογίου με την ανάπτυξη του ΑΕΠ, την αναδιοργάνωση κλιμάκων και την κινητικότητα δημοσίων υπαλλήλων, παρά το ότι απορρίφθηκαν από το Κοινοβούλιο η πρόθεση της Κυβέρνησης είναι λαμβάνοντας υπόψη τις παρατηρήσεις των πολιτικών δυνάμεων να επανακαταθέσει προ το τέλος του χρόνου και τα έξι νομοσχέδια ώστε επιτέλους η Δημόσια Υπηρεσία της Κυπριακής Δημοκρατίας να είναι αντάξια των προσδοκιών κάθε Ευρωπαίου πολίτη.
• Ο εκσυγχρονισμός του συστήματος της Υγείας, με κορυφαία μεταρρύθμιση την υιοθέτηση του Γενικού Συστήματος Υγείας που η υλοποίηση του βρίσκεται εν εξελίξει.
• H μεταρρύθμιση της Παιδείας, που με τη ψήφιση μετά από 26 χρόνια ατέρμονων συζητήσεων του νόμου που εισάγει το νέο, αδιάβλητο και αξιοκρατικό σύστημα διορισμών των εκπαιδευτικών.
• Στον τομέα των Μεταφορών με τη λειτουργία του Λιμένος Λεμεσού υπό νέο καθεστώς και την ανάληψη της διαχείρισης του από εταιρείες κολοσσούς.
• Στους τομείς της Ανάπτυξης, Ανταγωνιστικότητας και Τουρισμού με την κατάθεση νομοσχεδίων που προνοούν τη σύσταση σχετικών υφυπουργείων. (Να αναφέρω εδώ ότι η δημιουργία υφυπουργείου Ναυτιλίας έχει ήδη εγκριθεί από τη Βουλή και θα τεθεί σε ισχύ από την 1η Μαρτίου του 2018).
• Στη δραστική αντιμετώπιση της διαφθοράς, όπου για πρώτη φορά γινόμαστε μάρτυρες της ουσιαστικής αντιμετώπισης των φαινομένων κακοδιαχείρισης του δημοσίου χρήματος. Αρκεί να αναφέρω ότι κατά την τελευταία τετραετία οι υποθέσεις διαφθοράς που ήρθαν ενώπιον του δικαστηρίου και οι καταδικασθέντες υπερβαίνουν κατά πολύ τους όσους είχαν καταδικαστεί ή τις όσες υποθέσεις είχαν διερευνηθεί καθόλη τη διάρκεια της Κυπριακής Δημοκρατίας.
• Στην ταχεία απονομή της δικαιοσύνης, με τη σύσταση του διοικητικού δικαστηρίου και την εισαγωγή της ηλεκτρονικής δικαιοσύνης.
• Της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και σωρείας άλλων μεταρρυθμίσεων όπως της αμυντικής αναβάθμισης του στρατεύματος, της κάθετης μείωσης της θητείας από 26 σε 14 μήνες κ.ο.κ.

Μια άλλη εκ των προτεραιοτήτων μας ήταν και η προώθηση πολεοδομικών και φορολογικών κίνητρων και η αναβάθμιση του επιχειρηματικού περιβάλλοντος που οδήγησαν σε σημαντικές εγχώριες και ξένες επενδύσεις.

Στο πλαίσιο αυτό, ενδεικτικά αναφέρω:

• Αντί να αυξήσουμε φόρους καταργήσαμε φόρους, όπως η φορολογία ακίνητης ιδιοκτησίας, o γνωστός στην Ελλάδα ΕΝΦΙΑ
• Μειώθηκαν τα μεταβιβαστικά τέλη ακινήτου περιουσίας κατά 50%.
• Προωθήθηκαν φορολογικές εκπτώσεις για όλα τα νέα κεφάλαια που επενδύονται σε κάθε κυπριακή επιχείρηση.
• Επεκτάθηκε η επιταχυνόμενη απόσβεση για βιομηχανικά κτήρια και ξενοδοχεία.
• Δόθηκαν φορολογικά κίνητρα για καινοτόμες και νεοφανείς επιχειρήσεις.
• Δόθηκε και μια σωρεία άλλων φορολογικών κινήτρων σε ξένους επενδυτές, που είχαν ως αποτέλεσμα οι μέχρι στιγμής ξένες επενδύσεις να ξεπερνούν τα €7,5 δισ.

Ταυτόχρονα, υλοποιούμε προγράμματα μακράς παραμονής και πολιτογράφησης για αιτούντες που είναι υπήκοοι τρίτων χωρών και επενδύουν στην Κύπρο. Τα προγράμματα αυτά επικεντρώνονται στην ταχύτερη χορήγηση αδειών διαμονής, μόνιμης παραμονής, ή ανάλογα με την επένδυση, και απόκτησης κυπριακής υπηκοότητας σε ξένους επενδυτές και επιχειρηματίες που πληρούν συγκεκριμένα οικονομικά κριτήρια.

Η Κυβέρνηση υιοθέτησε μια σειρά συγκεκριμένων κινήτρων με στόχο την περαιτέρω διευκόλυνση των επενδύσεων και τη δημιουργία φιλικού περιβάλλοντος προς τις επιχειρήσεις.

Πρόσθετα η Κυβέρνηση υιοθέτησε μια σειρά συγκεκριμένων κινήτρων με στόχο την περαιτέρω διευκόλυνση των επενδύσεων και τη δημιουργία φιλικού περιβάλλοντος προς τις επιχειρήσεις. Συγκεκριμένα, εφαρμόζουμε ήδη μια σειρά μέτρων που περιλαμβάνουν την απλοποίηση των διαδικασιών για την ταχύτερη αδειοδότηση των επενδυτικών έργων και της λειτουργίας των επιχειρήσεων. Επιπλέον έχουμε καταθέσει στη Βουλή των Αντιπροσώπων ένα νέο νομικό πλαίσιο για την απλοποίηση, επιτάχυνση και διευκόλυνση της διαδικασίας αδειοδότησης νέων επενδύσεων, το οποίο περιλαμβάνει και το λεγόμενο "one stop shop".

Στο πλαίσιο της αναπτυξιακής μεταρρύθμισης ετοιμάσαμε τη Δήλωση Πολιτικής για την Επιχειρηματικότητα με στοχευμένες δράσεις για τις επιχειρήσεις και ιδιαίτερα τις νεοφυείς επιχειρήσεις, τα  λεγόμενα start-ups. Πολύ σημαντική δράση στον τομέα αυτό συνιστά η υιοθέτηση φορολογικών κινήτρων για επένδυση σε νεοφυείς καινοτόμες επιχειρήσεις, το "visa start-ups".

Έχουμε ταυτοχρόνως πλήρη επίγνωση της δυναμικής του τομέα της έρευνας και καινοτομίας. Απώτερος σκοπός είναι η διαφοροποίηση της οικονομίας μας και η μετατροπή της Κύπρου σε περιφερειακό κέντρο εφαρμοσμένης γνώσης. Ως εκ τούτου επενδύουμε σε νέες πανεπιστημιακές και ερευνητικές υποδομές που υπερβαίνουν τα €300 εκατ. Πέραν των όσων έχω αναφέρει, η Κυβέρνηση προωθεί τη δημιουργία του Επιστημονικού Τεχνολογικού Πάρκου ως βασική υποδομή για την προαγωγή της έρευνας, της καινοτομίας και της υψηλής τεχνολογίας στην Κύπρο.

Ο τελευταίος πυλώνας των προτεραιοτήτων στις οποίες είχα αναφερθεί ήταν ο εκσυγχρονισμός και εξορθολογισμός του συστήματος κοινωνικής πρόνοιας. Στο πλαίσιο αυτό, θέσαμε τα στέρεα θεμέλια για ένα πραγματικό Κράτος Πρόνοιας μεταρρυθμίζοντας το Σύστημα Κοινωνικής Πρόνοιας και εισάγοντας, για πρώτη φορά, το Ελάχιστο Εγγυημένο Εισόδημα. Για πρώτη φορά νέες ομάδες συμπολιτών μας καθίστανται δικαιούχοι του εν λόγω επιδόματος, όπως μακροχρόνια άνεργοι, αυτοεργοδοτούμενοι που στερούνται του δικαιώματος ανεργιακού επιδόματος, χαμηλόμισθοι και χαμηλοσυνταξιούχοι.

Όταν αναλαμβάναμε την ηγεσία της χώρας τα κοινωνικά παντοπωλεία ήταν διάσπαρτα σε όλη την Κύπρο, σήμερα δεν υπάρχει ούτε ένα. Συνολικά σήμερα, 35.100 οικογένειες -11.300 από τις οποίες το κράτος δεν κάλυπτε προηγουμένως- έχουν πρόσβαση στην κοινωνική πρόνοια. Πέραν της εισαγωγής του Ελάχιστου Εγγυημένου Εισοδήματος -το οποίο αναλόγως των μελών του αριθμού της οικογένειας φτάνει μέχρι και €1.250 πέραν της επιχορήγησης επιτοκίου από στεγαστικά δάνεια κ.λπ.- συνεχίζουμε να υλοποιούμε στοχευμένα σχέδια για την στήριξη της απασχόλησης και την αντιμετώπιση της ανεργίας, αντλώντας πέραν των 100 εκατομμυρίων από ευρωπαϊκά κονδύλια, μέσω των οποίων στηρίχθηκαν 25.000 συμπολίτες μας για την επανένταξη τους στην αγορά εργασίας.

Κατά τη διάρκεια της δύσκολης αυτής περιόδου, παρά την προσήλωσή μας στη διάσωση της οικονομίας και στην αντιμετώπιση των σοβαρών κοινωνικών προκλήσεων, κινηθήκαμε παράλληλα στο διεθνές πεδίο, ενισχύοντας στην πράξη την οντότητα της Κυπριακής Δημοκρατίας. Έχουμε χαράξει μια αξιόπιστη και ολοκληρωμένη στρατηγική σε διεθνές και περιφερειακό επίπεδο, προκειμένου να αξιοποιήσουμε κατά τον βέλτιστο τρόπο τη συμμετοχή της Κύπρου στην Ευρωπαϊκή Ένωση και να αξιοποιήσουμε τον γεωστρατηγικό ρόλο της Κυπριακής Δημοκρατίας στην περιοχή.

Έχουμε χαράξει μια αξιόπιστη και ολοκληρωμένη στρατηγική σε διεθνές και περιφερειακό επίπεδο, προκειμένου να αξιοποιήσουμε κατά τον βέλτιστο τρόπο τη συμμετοχή της Κύπρου στην Ε.Ε. και να αξιοποιήσουμε τον γεωστρατηγικό ρόλο της Κυπριακής Δημοκρατίας στην περιοχή.

Με μια εξωτερική πολιτική που δεν είναι πλέον μονοθεματική, έχουμε μετατρέψει τη μικρή μας πατρίδα σε σημείο θετικής αναφοράς και πυλώνα σταθερότητας και ασφάλειας στην Ανατολική Μεσόγειο. Πιο συγκεκριμένα, αναβαθμίσαμε τις σχέσεις μας με όλα τα γειτονικά κράτη, καθιερώνοντας θεσμοθετημένες και τριμερείς μηχανισμούς συνεργασίας με την Ελλάδα, το Ισραήλ, την Αίγυπτο, την Ιορδανία, τον Λίβανο και την Παλαιστίνη. Αναβαθμίσαμε ουσιαστικά  τις σχέσεις μας με όλες τις χώρες του Μονίμου Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών.

Όσον αφορά την Ευρωπαϊκή Ένωση, με την πρόσφατη υπογραφή της Μόνιμης Διαρθρωμένης Συνεργασίας για την Άμυνα στην Ε.Ε. (PESCO), αποδεικνύουμε πως παραμένουμε στον πυρήνα των εξελίξεων της Ένωσης. Το πλέον σημαντικό, είναι η δημιουργία για πρώτη φορά μιας ασπίδας προστασίας της Κυπριακής Δημοκρατίας ως ευρωπαϊκού συνόρου από τις όποιες έξωθεν επεμβάσεις.

Στο ίδιο ευρωπαϊκό πλαίσιο, περιλαμβάνεται και η ενεργός συμμετοχή μας στις Συνόδους Κορυφής των επτά μεσογειακών κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, των οποίων η επόμενη συνάντηση αναμένεται να πραγματοποιηθεί στην Κύπρο. Η αναντίλεκτη ενίσχυση του κύρους της Κυπριακής Δημοκρατίας διεθνώς και η ανάδειξη του γεωστρατηγικού ρόλου που αποκτά η Κύπρος ως Ευρωπαϊκό Ενεργειακό Κέντρο, μάς επέτρεψε να ακολουθήσουμε τους ενεργειακούς μας σχεδιασμούς με επιτυχία, προκειμένου να αξιοποιήσουμε τους φυσικούς πόρους της χώρας μας.

Ο τρίτος γύρος αδειοδότησης, οι συνεργασίες με κορυφαίες πετρελαϊκές εταιρείες και η ομαλή συνέχιση των διερευνητικών γεωτρήσεων είναι το αποτέλεσμα της σταθερής, χωρίς τυμπανοκρουσίες, υλοποίησης μιας καλά σχεδιασμένης ενεργειακής πολιτικής.

Η ενεργειακή μας πολιτική στηρίζεται σε τρεις στρατηγικούς στόχους/πυλώνες: να προστατευθεί ο γεωστρατηγικός, γεωπολιτικός και γεωοικονομικός ρόλος της χώρας, να ενισχυθεί η ασφάλεια του ενεργειακού εφοδιασμού της Ευρώπης μέσω της δημιουργίας ενός τρίτου διαδρόμου και να διαφοροποιηθεί το ενεργειακό μείγμα της Κύπρου.

Δεν θα μπορούσα να ολοκληρώσω την αποψινή μου παρέμβαση χωρίς αναφορά εν συντομία στις εξελίξεις στο Κυπριακό, καθώς η επίτευξη μιας λύσης του κυπριακού προβλήματος θα είναι ομολογουμένως και η πιο σημαντική μεταρρύθμιση για την οικονομική ανάπτυξη της χώρας κατά τις επόμενες δεκαετίες. Πέραν των εμφανών πλεονεκτημάτων για το σύνολο του κυπριακού λαού, μια λύση θα ενισχύσει το ρόλο μας ως παρχέας ασφάλειας σε μία από τις πλέον ταραχώδεις περιοχές του κόσμου, εμβαθύνοντας παράλληλα τις σχέσεις Ευρωπαϊκής Ένωσης – Τουρκίας και τη συνολική αρχιτεκτονική σταθερότητα της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Στόχος μας παραμένει όπως η Κύπρος εξελιχθεί σε ένα «φυσιολογικό κράτος», όπως ευστόχως το χαρακτήρισε ο ίδιος ο Γενικός Γραμματέας, μακριά από εγγυήσεις, επεμβατικά δικαιώματα, μακριά από τη μόνιμη παρουσία, όπως η Τουρκία αξιώνει, τουρκικών στρατευμάτων στην Κύπρο με τη δημιουργία στρατιωτικής βάσης.

Με λύπη παρακολουθήσαμε την κατάρρευση στο Κραν Μοντανά μιας επώδυνης και επίπονης προσπάθειας για δύο χρόνια κατά τη διάρκεια των διακοινοτικών συνομιλιών. Κατά τη διάρκεια των οποίων πρέπει να ομολογήσω και να σημειώσω ότι επετεύχθησαν σημαντικές συγκλίσεις, σημαντική πρόοδος. Αλλά ταυτόχρονα κατεγράφησαν και σημαντικές διαφορές.

Παρά ταύτα και παρά την περί του αντιθέτου άποψη μας, δυστυχώς, ο Ειδικός Σύμβουλος του ΓΓ έκρινε ή θεώρησε πως θα έπρεπε να ανταποκριθεί στις εκκλήσεις των Τουρκοκυπρίων και της Τουρκίας και να συγκαλέσει Σύνοδο Κορυφής για την Κύπρο. Η πρώτη έλαβε χώρα τον Γενάρη του 2017 στη Γενεύη και η δεύτερη στο Κραν Μοντανά. Παρά την αποτυχία της πρώτης, η εμμονή ότι τάχα θα μπορούσε να υπάρξει πρόοδος και μια στρατηγική συμφωνία που θα οδηγούσε σε μια συνολική λύση του Κυπριακού κρίθηκε ότι ενδεχόμενα να ήταν πιθανότητα, ύστερα ιδιαίτερα και από τη συνάντηση με τον ΓΓ, ο οποίος στις 4 Ιουνίου έθεσε ως προϋπόθεση λύσης του Κυπριακού τη λύση του προβλήματος ‘Ασφάλεια’ δηλαδή της κατάργησης των εγγυήσεων, των επεμβατικών δικαιωμάτων, του καθορισμού αυστηρού χρονοδιαγράμματος αποχώρησης ή αναθεώρησης για κάποια περίοδο ενός μικρού αγήματος που δεν υπερέβαινε τους 650 Τούρκους στρατιώτες και τους 950 Έλληνες στρατιώτες, όπως προνοούσαν οι Συνθήκες Εγγυήσεως και Συμμαχίας του 1960.

Κατά τη διάρκεια του διαλόγου που ακολούθησε το δεκαήμερο μεταξύ 26 Ιουνίου και 6 Ιουλίου, δυστυχώς η Τουρκία παρέμενε άκαμπτη στη θέση ότι θα έπρεπε να υιοθετηθεί το σύστημα ως ίσχυε από το 1960 με μια επιπλέον αξίωση: τουρκική Βάση και μόνιμη παρουσία τουρκικού στρατού που δεν θα αριθμούσε δύναμη λιγότερη των 1.800 στρατιωτών.

Προς στιγμή διαφάνηκε ότι προς τον Γενικό Γραμματέα διαμηνύθηκε ότι θα ήταν δυνατόν να επιτευχθεί ο στόχος του τερματισμού και της αντικατάστασης των συστημάτων εγγύησης κατάργησης του δικαιώματος επέμβασης και καθορισμού των χαμηλοτέρων ποσοστό για στρατεύματα, τα οποία θα παρέμεναν για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα.

Τελικά όπως αποκαλύφθηκε κατά τη διάρκεια και στο τέλος του διαλόγου, η Τουρκία δεν άλλαξε ποσώς τις θέσεις της, για αυτό και οδηγηθήκαμε στην κατάρρευση μιας από τις σημαντικότερες ή ιστορικότερες προσπάθειες για λύση του Κυπριακού. Η δική μας θέση παραμένει ότι ο διαλόγος είναι ο μόνος τρόπος ειρηνικής επίλυσης του Κυπριακού. Δεν έχουμε τη στρατιωτική επιλογή. Και αυτό ήταν μια σοφή απόφαση που είχε ληφθεί το 1974 μετά την τουρκική εισβολή μεταξύ του Προέδρου Μακαρίου και της τότε Ελληνικής Κυβέρνησης. Εμείς εμμένουμε, και ήδη έχω διαμηνύσει στον ΓΓ του ΟΗΕ ότι είμαι έτοιμος ανά πάσα στιγμή να επανέλθω στην τράπεζα των διαπραγματεύσεων όσον αφορά τις εσωτερικές πτυχές του Κυπριακού.

Αλλά για να προχωρήσουμε και να έχουμε αποτελέσματα, το έχω διαμηνύσει και στους Προέδρους των πέντε Μονίμων Μελών του Συμβουλίου Ασφαλείας, αλλά και προς τους Ευρωπαίους εταίρους μας, χρειάζεται καλή προπαρασκευαστική όσον αφορά τις διεθνείς πτυχές του Κυπριακού, δηλαδή την οριστική επιτέλους συνειδητοποίηση από την Τουρκία ότι δεν μπορεί να είναι υπό ομηρεία ένα πραγματικά ανεξάρτητο και κυρίαρχο κράτος.

Αυτό που επιδιώκουμε, αυτό που ζητούμε είναι η μοίρα της Κύπρου να αποφασίζεται από τους Κύπριους για τους Κύπριους, Ελληνοκύπριους και Τουρκοκύπριους, αλλά όχι από την οποιαδήποτε τρίτη χώρα.

Δεν μπορεί να συνεχίσει να εμμένει ότι δια της τουρκοκυπριακής πολιτείας ή κοινότητας θα ελέγχει όλο το κράτος ή και θα καθορίζει την πολιτική. Αυτό που επιδιώκουμε, αυτό που ζητούμε είναι η μοίρα της Κύπρου να αποφασίζεται από τους Κύπριους για τους Κύπριους, Ελληνοκύπριους και Τουρκοκύπριους, αλλά όχι από την οποιαδήποτε τρίτη χώρα που παρεμβαίνοντας θα εξυπηρετεί τους δικούς της σχεδιασμούς και όχι τους σχεδιασμούς ενός ομαλού, ανεξάρτητου ευρωπαϊκού κράτους.

Η κρίση που επήλθε στην Κύπρο καθιστούσε ως άμεση αναγκαιότητα την εξεύρεση τρόπων αντιμετώπισης της. Συνεπώς, έπρεπε να τεθούν προτεραιότητες, να ιεραρχηθούν οι ανάγκες, να ληφθούν μεταρρυθμιστικές δράσεις, να αναζητηθούν διεθνείς συμμαχίες, να κατευναστούν ανησυχίες των κοινωνικών εταίρων, να τηρηθούν ισορροπίες που θα επέτρεπαν εσωτερικά την κοινωνική ειρήνη που αποτελεί προϋπόθεση αν κάποιος θέλει να θέσει γερές βάσεις για πορεία ανάκαμψης και ανάπτυξης.

Το πιο σημαντικό είναι ότι αυτό που απαιτείτο ήταν τόλμη και αποφασιστικότητα. Να μετατρέψεις την κρίση σε ευκαιρία. Και αυτό νομίζω το έχουμε στο βαθμό που μπορεί να διαπιστώνεται από όλους επιτύχει.

Με τα όσα έχω αναφέρει θέλω να καταστήσω σαφές ότι δεν ισχυρίζομαι πως έχουμε αντιμετωπίσει το σύνολο των προβλημάτων που κληθήκαμε να επιλύσουμε και πως δεν υπάρχουν ακόμα συμπολίτες μας που αντιμετωπίζουν δυσκολίες, πως και άλλα πρέπει να γίνουν προκειμένου να κτίσουμε την Κύπρο που οραματιζόμαστε. Το πλέον σημαντικό κατά την άποψη μου, είναι το ότι η σημερινή ισχυρή ανάκαμψη της οικονομίας της Κυπριακής Δημοκρατίας είναι απαλλαγμένη από τις δύο βασικές στρεβλώσεις που είχαν χαρακτηρίσει την προηγούμενη περίοδο, δηλαδή  τον υπερβολικό τραπεζικό δανεισμό και των αλόγιστα ψηλών και ελλειμματικών δημοσίων δαπανών.

Το τι πετύχαμε είναι πρόσθετα το αποτέλεσμα των καλών επιδόσεων του συνόλου σχεδόν των παραγωγικών μας τομέων. Είναι αποτέλεσμα των επενδύσεων που έχουν ήδη ξεκινήσει να πραγματοποιούνται σε μια σειρά από τομείς.

Το τι πετύχαμε είναι πρόσθετα το αποτέλεσμα των καλών επιδόσεων του συνόλου σχεδόν των παραγωγικών μας τομέων. Είναι αποτέλεσμα των επενδύσεων που έχουν ήδη ξεκινήσει να πραγματοποιούνται σε μια σειρά από τομείς.

Κοιτάζοντας το μέλλον, στόχοι μας παραμένουν:

• Να συνεχίσουμε να διατηρούμε υγιή δημόσια οικονομικά μέσα από μια δημοσιονομική πειθαρχία.
• Η Κύπρος να παραμείνει σταθερά σε μια πορεία βιώσιμης ανάπτυξης.
• Να συνεχίσουμε να στηρίζουμε την τοπική και ξένη επιχειρηματική κοινότητα και να βελτιώνουμε το ήδη φιλικό προς τις επιχειρήσεις οικονομικό περιβάλλον. Αν δεν δίναμε την όση σημασία δώσαμε στον ιδιωτικό τομέα δεν θα επιτυγχάναμε ποτέ τους ρυθμούς ανάπτυξης που έχουμε πετύχει.
• Να ενισχύσουμε περαιτέρω το συγκριτικό ανταγωνιστικό μας πλεονέκτημα στους παραγωγικούς τομείς της οικονομίας.
• Να εντείνουμε τις επενδύσεις μας στο ανθρώπινο κεφάλαιο.
• Να συνεχίσουμε να δημιουργούμε νέες ευκαιρίες και νέες θέσεις εργασίας, για να ανεβάσουμε το βιοτικό μας επίπεδο ακόμη πιο ψηλά, προς όφελος το συνόλου των συμπολιτών μας.

Και θέλω να τονίσω πως αυτόν τον στόχο τον θεωρώ απόλυτα εφικτό, καθώς πιστεύουμε στη σκληρή δουλειά. Πιστεύουμε στα σταθερά βήματα μπροστά. Πιστεύουμε στον ρόλο των υπεύθυνων και ωφέλιμων αποφάσεων που αντιμετωπίζουν διλήμματα και διαχειρίζονται δυσκολίες. Πριν και πάνω απ΄ όλα πιστεύουμε στις προοπτικές που μπορεί να διανοίξει η ιδιωτική πρωτοβουλία. Πιστεύουμε στις δυνατότητες τις νέας γενιάς, απαλλαγμένης από ξεπερασμένες νοοτροπίες και προκαταλήψεις. Και είναι σε αυτά που επενδύουμε ούτως ώστε να οδηγήσουμε τον τόπο μας ακόμη πιο μπροστά.

Ολοκληρώνοντας θα ήθελα να σημειώσω με ιδιαίτερη ικανοποίηση τα θετικά αποτελέσματα που παρατηρούνται στην οικονομική ανάκαμψη της Ελλάδας και να εκφράσω την ελπίδα και την αισιοδοξία ότι μέσα από τη συλλογική προσπάθεια, αλλά και τολμηρές αποφάσεις ευθύνης θα τεθούν οι υγιείς βάσεις για ένα ευοίωνο αύριο.

Τέλος, θα ήθελα να εκφράσω για άλλη μια φορά τις θερμές μου ευχαριστίες στον κ. Δασκαλόπουλο και τον οργανισμό διαΝΕΟσις για αυτή την εξαιρετική πρωτοβουλία και εκδήλωση.