διαβάστε ακόμα

ΕΣΠΑ: Μια Περίεργη, Πολύτιμη, Πολύπλοκη Ιστορία

Καθώς ήδη “τρέχει” η περίοδος 2014-2020 του νέου ΕΣΠΑ, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημοσίευσε τις προηγούμενες ημέρες μια σειρά από εκθέσεις και αναλυτικά στοιχεία για την αμέσως προηγούμενη περίοδο. Αυτά αφορούν τα μεγέθη της, τις διαφοροποιήσεις από τον αρχικό σχεδιασμό, τις πολλές αστοχίες καθώς και τα εμπόδια που διαπιστώθηκαν κατά την υλοποίηση των έργων. Οι εκθέσεις αποδίδουν με ακρίβεια και με επικαιροποιημένα στοιχεία τη “μεγάλη εικόνα” της διαχείρισης των προγραμμάτων.  

Η εκ των υστέρων (ex post) αξιολόγηση, που συντάσσεται κατ’ εντολή της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τη διαχείριση των χρημάτων που αναλογούν στην επταετή Πολιτική Συνοχής της ΕΕ (στην Ελλάδα το γνωστό ΕΣΠΑ 2007-2013), περιλαμβάνει εκθέσεις κατά τομέα επενδύσεων, case studies για τους τρόπους αξιοποίησης των χρημάτων και ξεχωριστές εκθέσεις αξιολόγησης ανά χώρα.

­
Δείτε την Έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για το ΕΣΠΑ 2007-2013

Στην ειδική έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την Ελλάδα διαπιστώνεται περιορισμένη συνεργασία μεταξύ της κεντρικής διοίκησης και της τοπικής αυτοδιοίκησης -με τάσεις συγκεντρωτισμού από πλευράς κεντρικής διοίκησης- και ακόμη περισσότερες αδυναμίες στον προγραμματισμό, στην επιλογή των έργων, στη συμμόρφωση με τη νομοθεσία και την οικονομική διοίκηση.

Οι συντάκτες της έκθεσης, δηλαδή τρεις ανεξάρτητες εταιρείες συμβούλων, αναφέρουν ως βασικό ελάττωμα στον προγραμματισμό των έργων τις πολιτικές παρεμβάσεις. Μάλιστα, σημειώνουν ότι οι τελευταίες εντοπίζονται κυρίως στα έργα του Ταμείου Συνοχής και του Ευρωπαϊκού Ταμείου Περιφερειακής Ανάπτυξης, και όχι τόσο στα έργα του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου, τα οποία συνήθως ξεπερνούν σε χρονική διάρκεια τη θητεία μιας κυβέρνησης. Επιπλέον, σημειώνεται η μεγάλη πολυπλοκότητα των διαδικασιών και η χρονοβόρα γραφειοκρατία.

­
Δείτε τα δεδομένα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για το ΕΣΠΑ 2007-2013

Η έκθεση, ακόμη, διαπιστώνει τα μεγάλα περιθώρια βελτίωσης που υπάρχουν στη συνεργασία μεταξύ των επωφελούμενων και των διαχειριστικών αρχών. Σε ό,τι αφορά τις τελευταίες, γίνεται λόγος για έλλειψη προσωπικού καθώς και για έλλειψη κατάρτισης του υπάρχοντος προσωπικού. Κατά συνέπεια, οι διαχειριστικές αρχές ανέθεταν πολλές εργασίες σε εξωτερικούς συμβούλους επιβαρύνοντας τους προϋπολογισμούς τους.

Επιπλέον, γίνεται εκτενής αναφορά στις επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης, η οποία χρονικά συνέπεσε με το μεγαλύτερο μέρος της απορρόφησης του προγράμματος. “Ολες οι περιοχές επλήγησαν με παρόμοιο τρόπο από την κρίση, με το κατά κεφαλή ΑΕΠ να μειώνεται απότομα παντού”, σημειώνουν οι συντάκτες, παρατηρώντας ωστόσο ότι δεν μεταβλήθηκαν οι ανισότητες μεταξύ των πλουσιότερων και των φτωχώτερων από τις 13 περιφέρειες της χώρας. “Το κατά κεφαλή ΑΕΠ στις περιφέρειες σύγκλισης το 2014 είχε κατά μέσο όρο την ίδια σχέση, την οποία είχε και το 2007, με τις υπόλοιπες περιφέρειες  (...) Αντιστοίχως, και το ποσοστό απασχόλησης”, αναφέρουν. Αυτός ήταν και ο λόγος που οι δράσεις υποστήριξης του ιδιωτικού τομέα, καταπολέμησης της ανεργίας των νέων και υποστήριξης της καινοτομίας, ενώ είχαν προϋπολογιστεί στο 12% του “πακέτου”, ανήλθαν τελικά στο 19%, “εις βάρος” των δράσεων για το περιβάλλον.

Οι συντάκτες της έκθεσης για την περίοδο 2007-2013 αναφέρουν ως βασικό ελάττωμα τις πολιτικές παρεμβάσεις στον προγραμματισμό των έργων

Συνολικά, το ποσό της ευρωπαϊκής συμμετοχής στο Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων ανήλθε στα 15,8 δισεκατομμύρια ευρώ, ποσό που ισοδυναμεί με το 19% των συνολικών εξόδων της γενικής κυβέρνησης ή με 202 ευρώ ανά κάτοικο. Το γεγονός ότι το ποσοστό της ευρωπαϊκής συμμετοχής αυξήθηκε τα τελευταία χρόνια από 75% σε 99,8% (λόγω της λιτότητας που επηρρέασε και την εθνική συνεισφορά στο ΠΔΕ) επιτάχυνε κατά πολύ την ολοκλήρωση των έργων σε μια κρίσιμη στιγμή, αλλά αναπόφευκτα μείωσε το συνολικό ποσό που διατέθηκε από την Ελλάδα για αναπτυξιακά έργα του ΕΣΠΑ.

*Ο αριθμός θέσεων εργασίας στον τουρισμό εμφανίζεται μικρός, επειδή αφενός αφορά θέσεις πλήρους απασχόλησης (ενώ οι περισσότερες θέσεις εργασίας στον τουρισμό είναι εποχικές) και αφετέρου αφορά τα έργα που εντάσσονται στον τομέα του τουρισμού, δηλαδή στον κωδικό (core indicator) 34, ενώ τα έργα τουρισμού κατά κανόνα εντάσσονται είτε ως έργα ενίσχυσης της επιχειρηματικότητας (κωδικός 40) είτε ως ενισχύσεις προς ΜμΕ (κωδικός 7).

^{Πηγή: Ευρωπαϊκή Επιτροπή}

Παρ' όλα τα προβλήματα, οι ερευνητές καταλήγουν ότι δημιουργήθηκαν περισσότερες από 21.000 θέσεις εργασίας (όλες σε μικρομεσαίες επιχειρήσεις), εκ των οποίων οι 1.500 περίπου ήταν στον τομέα της έρευνας. Επιπλέον, χρηματοδοτήθηκαν 561 έργα έρευνας και καινοτομίας και περισσότερα από 2.600 έργα που αφορούσαν start up επιχειρήσεις. Οι ερευνητές υπολόγισαν ότι το ΑΕΠ της Ελλάδας το 2015 θα ήταν μειωμένο κατά 2% χωρίς τη συνεισφορά του ΕΣΠΑ. Αντίστοιχα, σύμφωνα με τις προβολές των ερευνητών, το 2023 το ίδιο ποσοστό, δηλαδή η αύξηση του ΑΕΠ εξαιτίας των πόρων των διαρθρωτικών ταμείων, θα έχει ενισχυθεί κατά μία μονάδα και θα φτάνει στο 3%.

Τέλος, μεταξύ των επιμέρους τομέων στους οποίους συνέβαλε το ΕΣΠΑ 2007-2013, τη μερίδα του λέοντος σε κονδύλια απολαμβάνουν οι μεταφορές, με το 39% της χρηματοδότησης να κατευθύνεται προς οδικά και σιδηροδρομικά δίκτυα. Μάλιστα, η χρηματοδότηση προς οδικά δίκτυα αυξήθηκε κατά 25% (σε βάρος των σιδηροδρόμων), εξαιτίας κυρίως των 24 μεγάλων έργων που μετακυλίστηκαν στο ΕΣΠΑ 2007-2013 από το Γ’ ΚΠΣ (2000-2006), αλλά και της νομοθεσίας του 2012 που διευκόλυνε τις απαλλοτριώσεις.

διαβάστε ακόμα

Οι Αριθμοί Του ΕΣΠΑ 2007-2013

διαβάστε ακόμα

Η Δομή Του ΕΣΠΑ 2007-2013

διαβάστε ακόμα

Μια Νέα Προοπτική Για Το ΕΣΠΑ;