διαβάστε ακόμα
70 Χρόνια Λύσεις στο “Οικονομικό Πρόβλημα της Ελλάδος”
Τις προηγούμενες ημέρες μια σειρά σημαντικών τροποποιήσεων στον Πτωχευτικό Κώδικα και ιδιαιτέρως στο "διάσημο" άρθρο 99 περί προστασίας από τους πιστωτές τέθηκε σε δημόσια διαβούλευση από το υπουργείο Δικαιοσύνης. Εν αναμονή τόσο της κατάθεσης των συγκεκριμένων τροποποιήσεων προς ψήφιση στη Βουλή, όσο και της θέσπισης εξωδικαστικού μηχανισμού για την εξυγίανση των προβληματικών επιχειρήσεων από το υπουργείο Οικονομίας, έχει νόημα να σταθεί κανείς στο τι σημαίνουν οι αλλαγές αυτές για τη λειτουργία της ελληνικής αγοράς και για την επιχειρηματικότητα εν μέσω ύφεσης.
Η μεταρρύθμιση της πτωχευτικής διαδικασίας υπάρχει ως προαπαιτούμενο όχι μόνο της πιο πρόσφατης πρώτης αξιολόγησης (του τρίτου μνημονίου) από τους θεσμούς που έκλεισε τις προηγούμενες ημέρες, αλλά και προηγούμενων αξιολογήσεων των προηγούμενων μνημονίων. Η πτωχευτική νομοθεσία αποτελεί σημαντικό πεδίο “ξεκαθαρίσματος” της αγοράς από τις επιχειρήσεις εκείνες που έχουν τη δυνατότητα να εξυγιανθούν και από εκείνες που θα ήταν καλύτερα να προχωρήσουν σε λήξη των εργασιών τους και εκκαθάριση της περιουσίας και των υποχρεώσεών τους προς τους πιστωτές.
Οι "μικρές" παρεμβάσεις στον πτωχευτικό κώδικα, σύμφωνα με το σχέδιο που τέθηκε σε διαβούλευση, αφορούν πολλά πεδία. Αφενός, ορίζονται πιο αυστηρές προθεσμίες προς τα δικαστήρια, τους συνδίκους και τους μετόχους των επιχειρήσεων για πολλά από τα στάδια της πτώχευσης, σε μια προσπάθεια να περιοριστεί η συνολική χρονική διάρκεια ολοκλήρωσης της πτωχευτικής διαδικασίας.
διαβάστε ακόμα
12 Άμεσες Λύσεις Κατά Της Πολυνομίας
Ακόμη προβλέπεται η θέση του "διαχειριστή αφερεγγυότητας", ενός προσώπου που θα μπορεί να ασκεί καθήκοντα συνδίκου, μεσολαβητή και εκκαθαριστή. Υπάρχουν, βεβαίως, πολλά που μένουν να καθοριστούν από δευτερογενή νομοθεσία των υπουργείων Οικονομίας και Δικαιοσύνης σχετικά με τον ρόλο και τις αρμοδιότητες του διαχειριστή αφερεγγυότητας. Ωστόσο, με δεδομένη την προβληματική -με τον τρόπο που γίνεται μέχρι σήμερα- διαδικασία επιλογής συνδίκων πτώχευσης, που ουσιαστικά γινόταν τυχαία, από λίστα που καταρτά ο τοπικός δικηγορικός σύλλογος και μετέχουν δικηγόροι με περισσότερα από πέντε χρόνια εμπειρίας, η νεοεισαχθείσα θέση του διαχειριστή μπορεί να δώσει λύσεις σε πολλά προβλήματα.
Η δεύτερη ευκαιρία
Δείτε τη σύσταση της ΕΕ για τις πτωχεύσεις
Μία από τις προβλέψεις των τροποποιήσεων του νέου Πτωχευτικού Κώδικα που έχει λάβει ιδιαίτερη δημοσιότητα είναι εκείνη της “δεύτερης ευκαιρίας”. Συμμορφωμένος με σχετική σύσταση της ΕΕ από το 2014 (αναμένεται σύντομα να "προαχθεί" σε οδηγία), ο νέος Πτωχευτικός Κώδικας ουσιάστικά δίνει στους μετόχους των πτωχευμένων εταιρειών την ευκαιρία να απαλλαγούν μέσα σε δύο χρόνια τόσο από τα χρέη τους όσο και από τις συνέπειες μιας πτώχευσης, δηλαδή να μπορούν να "επιχειρήσουν" εκ νέου.
Η πτωχευτική νομοθεσία αποτελεί σημαντικό πεδίο “ξεκαθαρίσματος” της αγοράς από τις επιχειρήσεις εκείνες που έχουν την ευκαιρία να εξυγιανθούν και εκείνες που θα ήταν καλύτερα να προχωρήσουν σε εκκαθάριση.
Ωστόσο, ενώ το σκεπτικό και το πλαίσιο του νόμου φαίνεται λογικό, αρκετά προβλήματα αναμένονται στην εφαρμογή των παραπάνω προβλέψεων. Προκειμένου να υπάρξει η απαλλαγή των συνεπειών της πτώχευσης, οι μέτοχοι της επιχείρησης θα πρέπει να έχουν στα χέρια τους απόφαση του πτωχευτικού δικαστηρίου, η οποία να καταλήγει ότι η πτώχευση δεν οφείλεται σε δόλιες ενέργειές τους. Η προϋπόθεση αυτή αναμένεται να εκτινάξει τα επίπεδα του συνωστισμού υποθέσεων στα ελληνικά δικαστήρια, επηρεάζοντας ασφαλώς και τον χρόνο που απαιτείται για την ολοκλήρωση της εκδίκασης. Σύμφωνα με πηγές της αγοράς, μια καλύτερη πρακτική θα ήταν η ανοιχτή πρόσκληση διατύπωσης αντιρρήσεων ως προς πιθανό δόλο στην πτώχευση και η εκδίκαση εφόσον αυτές εμφανιστούν.
Το νέο άρθρο 99
Οι σημαντικότερες τροποποιήσεις του Πτωχευτικού Κώδικα εμφανίζονται στο έκτο κεφάλαιό του και έχουν να κάνουν με την αυξημένη βαρύτητα που αποκτά η γνώμη των πιστωτών των επιχειρήσεων κατά την προπτωχευτική διαδικασία. Αφενός, η διαδικασία προστασίας των οφειλετών (γνωστή και ως αίτηση εισαγωγής στις διατάξεις του άρθρου 99) μπορεί να “ανοίξει” πλέον με τη σύμφωνη γνώμη των πιστωτών, δυσχεραίνοντας τη θέση των μετόχων της επιχείρησης. Στο ίδιο κλίμα και η τροποποίηση που αφορά τις απόπειρες εξυγίανσης μιας επιχείρησης. Πλέον, σε αντίθεση με ό,τι ισχύει τώρα, εφόσον η επιχείρηση βρίσκεται σε παύση πληρωμών και οι πιστωτές που κατέχουν το 60% του χρέους της έχουν συμφωνήσει σε ένα σχέδιο εξυγίανσης, μπορούν να προχωρήσουν σε αυτό χωρίς τη σύμφωνη γνώμη των μετόχων της.
Διαβάστε τις τροποποιήσεις στον Πτωχευτικό Κώδικα
Κατ’ αυτόν τον τρόπο οι πιστωτές μιας επιχείρησης μπορούν να διεκδικήσουν τη διοίκησή της χωρίς τη σύμφωνη γνώμη των μετόχων. Στη συνέχεια, έχουν τη δυνατότητα να διερευνήσουν μια σειρά από ενδεχόμενα: να αναθέσουν τη διοίκηση σε εξωτερικούς διαχειριστές, σε νέους επενδυτές (π.χ. Μαρινόπουλος, Διας Ιχθυοκαλλιέργειες κ.ο.κ.) προχωρώντας ταυτόχρονα σε κουρέμα των χρεών προκειμένου οι επιχειρήσεις να καταστούν εκ νέου βιώσιμες . Το σκεπτικό της τροποποίησης αυτής μοιάζει να έχει ως στόχο το πρόβλημα του "holdout", τους μετόχους, δηλαδή (που στην περίπτωση της Ελλάδας ταυτίζονται με τις διοικήσεις) οι οποίοι κατα κάποιον τρόπο “εκβιάζουν” τους πιστωτές προκειμένου να επιτύχουν ευνοϊκή ρύθμιση χρεών παραμένοντας στη διοίκηση. Σύμφωνα με τη σχετική φημολογία, αντίστοιχη ρύθμιση για τις επιχειρήσεις που δεν βρίσκονται σε παύση πληρωμών θα περιλαμβάνεται στον εξωδικαστικό συμβιβασμό που αναμένεται να τεθεί σε διαβούλευση το επόμενο διάστημα.
Πόσους αφορούν όλα αυτά;
Δεν υπάρχει, ασφαλώς, κάποια μέτρηση των επιχειρήσεων που διερευνούν το ενδεχόμενο να ενταχθούν στην προπτωχευτική διαδικασία το επόμενο διάστημα. Ωστόσο, η μελέτη “Stars and Zombies” της πολυεθνικής εταιρείας συμβούλων PWC που αφορά την ελληνική αγορά το 2013 και δημοσιεύτηκε τον προηγούμενο Σεπτέμβριο, δίνει μια ενδιαφέρουσα εικόνα.
Διαβάστε τη σύνοψη της μελέτης της PWC για τις ελληνικές εταιρίες-ζόμπι
Οι ερευνητές επέλεξαν 2.824 επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στην Ελλάδα, οι οποίες σε κάποιο έτος εντός της πενταετίας 2008-2013 παρουσίασαν έσοδα ύψους 10 εκ. ευρώ και τις κατέταξαν σε τέσσερις κατηγορίες ανάλογα με την οικονομική τους κατάσταση, χρησιμοποιώντας δείκτες σχετικούς με την ανάπτυξή τους, τα κέρδη τους και τη βιωσιμότητα του δανεισμού τους. Οι 639 από αυτές, δηλαδή το 22,6% εμπίπτουν στην κατηγορία “ζόμπι”, δηλαδή σε μια οικονομική κατάσταση που παραπέμπει στους γνωστούς από τις ταινίες τρόμου ζωντανούς-νεκρούς. Εξίσου εντυπωσιακά είναι και τα αποτελέσματα της κατηγορίας “Gray & almost zombies”, δηλαδή οι “περίπου ζωντανές” επιχειρήσεις, που ήταν 1.254 (το 44,4% του δείγματος). Λαμβάνοντας υπόψη και στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος, σύμφωνα με τα οποία το 28% των δανείων των μεγάλων επιχειρήσεων είναι πλέον “κόκκινα”, γίνεται σαφές ότι η ρύθμιση δυνητικά αφορά εξαιρετικά μεγάλο ποσοστό των μεγάλων επιχειρήσεων της χώρας.
Τα προβλήματα που παραμένουν
Αν και με τις εν λόγω τροποποιήσεις του σχεδίου νόμου που έχει τεθεί σε διαβούλευση σημειώνονται κάποια βήματα προς το “ξεκαθάρισμα” της αγοράς, σίγουρα δεν αντιμετωπίζονται πολλά προβλήματα. Τα περισσότερα από αυτά σχετίζονται περισσότερο με την εφαρμογή των νόμων παρά με το ίδιο το νομοθετικό πλαίσιο. Αυτό γίνεται εξαιρετικά σαφές αν κάποιος αναλογιστεί τον εντυπωσιακά μικρό αριθμό των πτωχεύσεων που ολοκληρώνονται στην Ελλάδα, σε σχέση με τον αντίστοιχο αριθμό στις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες, όπως φαίνεται στον παρακάτω πίνακα.
| Πτωχεύσεις επιχειρήσεων στην Ευρώπη | ||||||
| 2014 | 2013 | 2012 | 2011 | 2010 | Μεταβολή 2013/2014, % | |
| Αυστρία | 5.600 | 5.626 | 6.266 | 6.194 | 6.657 | -0,5 |
| Βέλγιο | 10.736 | 11.739 | 10.587 | 10.224 | 9.570 | -8,5 |
| Δανία | 4.049 | 4.993 | 5.456 | 5.468 | 6.461 | -18,9 |
| Φινλανδία | 2.954 | 3.131 | 2.956 | 2.944 | 2.864 | -5,7 |
| Γαλλία | 60.548 | 60.980 | 59.556 | 49.506 | 51.060 | -0,7 |
| Γερμανία | 24.030 | 26.120 | 28.720 | 30.120 | 32.060 | -8,0 |
| Ελλάδα | 330 | 392 | 415 | 445 | 355 | -15,8 |
| Ιρλανδία | 1.164 | 1.365 | 1.684 | 1.638 | 1.525 | -14,7 |
| Ιταλία | 16.101 | 14.272 | 12.311 | 10.844 | 10.089 | +12,8 |
| Λουξεμβούργο | 845 | 1.016 | 1.033 | 961 | 918 | -16,8 |
| Ολλανδία | 6.645 | 8.375 | 7.373 | 6.176 | 7.211 | -20,7 |
| Νορβηγία | 4.803 | 4.564 | 3.814 | 4.355 | 4.435 | +5,2 |
| Πορτογαλία | 7.200 | 8.131 | 7.763 | 6.077 | 5.144 | -11,5 |
| Ισπανία | 6.392 | 8.934 | 7.799 | 5.910 | 4.845 | -28,5 |
| Σουηδία | 7.158 | 7.701 | 7.737 | 7.229 | 7.546 | -7,1 |
| Ελβετία | 5.867 | 6.495 | 6.841 | 6.661 | 6.255 | -9,7 |
| Ηνωμένο Βασίλειο | 15.240 | 16.021 | 17.765 | 18.467 | 17.468 | -4,9 |
| Σύνολο | 179.662 | 189.855 | 188.076 | 173.219 | 174.463 | -5,4 |
| Ευρωζώνη, πλην Κύπρου και Μάλτας | 147.649 | 154.750 | 150.665 | 135.322 | 138.045 | -4,6 |
Πηγή: Creditreform 2014/15
“Η πτώχευση έχει ριζικό πρόβλημα στον σχεδιασμό της”, σημειώνει ο δικηγόρος και διευθύνων εταίρος της δικηγορικής εταιρίας Potamitis Vekris, Στάθης Ποταμίτης, ο οποίος συνεχίζει συνοψίζοντας ένα σύνθετο, αλλά σημαντικό για τη λειτουργία της ελληνικής αγοράς θέμα:
“Η πτώχευση αποτελεί διαδικασία χρονοβόρα και πολύπλοκη, δεν ανταποκρίνεται στις ανάγκες της αγοράς. Υπάρχουν πολλά παραδείγματα πτωχευτικών δικαίων στην Ευρώπη που μοιάζουν με το ελληνικό. Το πρόβλημα είναι ότι, εξαιρώντας κάποια προφανή σφάλματα, έχει συγκεντρώσει βέλτιστες πρακτικές, οι οποίες απλώς δεν εφαρμόζονται με τρόπο τέτοιο ώστε να λειτουργήσουν αποτελεσματικά. Τα δικαστήρια δεν είναι ειδικευμένα και δεν υπάρχουν επαγγελματίες με τη σχετική γνώση. Εχουμε ένα σύστημα που συνδυάζει από τη μια μεριά πολυπλοκότητα στις επιλογές που παρέχει και από την άλλη πολύ χαμηλής ποιοτητας όργανα, είτε δικαστές είτε επαγγελματίες. Ο τρόπος με τον οποίο συνδυάζεται η νομοθεσία με την εφαρμογή της είναι προβληματικός”.
