διαβάστε ακόμα

Το Νέο Παραγωγικό Μοντέλο - Μια Έρευνα

Ηδη από τις αρχές της οικονομικής κρίσης στην Ελλάδα και την υπογραφή του πρώτου Μνημονίου ένα από τα μέτρα που διαπραγματεύτηκε η Τρόικα των δανειστών με τις ελληνικές κυβερνήσεις ήταν το άνοιγμα των κλειστών επαγγελμάτων.

Ως “κλειστά” εννοούνται τα επαγγέλματα στα οποία ο νομοθέτης επιβάλλει περιορισμούς είτε στην είσοδο σε αυτά (περιορισμένος ή κεντρικά καθορισμένος αριθμός αδειών, ύπαρξη διοικητικής αρχής κ.λπ.) είτε στη συμπεριφορά των επαγγελματιών (άσκηση με γεωγραφικούς περιορισμούς, κατώτατες αμοιβές για συγκεκριμένες εργασίες κ.λπ.). Για παράδειγμα, μέχρι πρότινος οι δικηγόροι μπορούσαν να παρίστανται σε δίκες μόνο της περιοχής για την οποία είχαν άδεια άσκησης επαγγέλματος. Αντιστοίχως, εκδίδεται περιορισμένος αριθμός αδειών για εκτελωνιστές.

­
Ο Νόμος 3919/2011

Κυρίως με τον ν. 3919/2011 που ψηφίστηκε από τη Βουλή τον Φεβρουάριο του 2011, με τη δευτερογενή νομοθεσία που τον έθετε σε εφαρμογή το επόμενο διάστημα καθώς και με μεταγενέστερους νόμους, διαφορετικούς για κάθε επάγγελμα, η μεταρρύθμιση προχώρησε. Πολλά επαγγέλματα απελευθερώθηκαν από παρεμβάσεις του κράτους (ασφαλώς όχι από όλες) στις αντίστοιχες αγορές, άλλα λιγότερο και άλλα περισσότερο. Και βεβαίως σημειώθηκαν οι γνωστές αντιδράσεις των επαγγελματικών ομάδων. Πώς όμως επηρρεάσε την κάθε αγορά το άνοιγμα των επαγγελμάτων; Συνεισέφερε στην ενίσχυση του ανταγωνισμού και της αναπτυξιακής προοπτικής;

­
Διαβάστε την έκθεση του ΚΕΠΕ για τα κλειστά επαγγέλματα

Τον περασμένο Μάιο, περισσότερο από πέντε χρόνια μετά την ψήφιση του ν. 3919, το Κέντρο Προγραμματισμού και Οικονομικών Ερευνών δημοσίευσε την έκθεση με τίτλο: “Αποτίμηση της απελευθέρωσης σε είκοσι επιλεγμένα επαγγέλματα”. Οι συντάκτες της έκθεσης επέλεξαν είκοσι κλειστά επαγγέλματα - δέκα επιστημονικά και δέκα μη επιστημονικά - και επιχείρησαν να μελετήσουν την επίδραση της απελευθέρωσης της κάθε αγοράς στο βαθμό που αυτή συνέβη. Προκειμένου να γίνει η αποτίμηση, αξιοποιήθηκαν, λαμβάνοντας υπόψη και τα πρότυπα του ΟΟΣΑ, μια σειρά από δείκτες που αφορούσαν τον βαθμό ρύθμισης κατά την είσοδο σε αυτά, τον βαθμό ρύθμισης κατά την άσκησή τους, καθώς και έναν γενικό δείκτη που συνεκτιμά και τους δυο παράγοντες για το διάστημα από την ψήφιση του ν. 3919/2011 έως και το τέλος του 2014.

Δ ύο χαρακτηριστικά παραδείγματα ανάμεσα στα είκοσι επαγγέλματα που αναλύονται στην έκθεση είναι εκείνο των εκτελωνιστών και εκείνο των συμβολαιογράφων. Οι εκτελωνιστές αποτελούν επάγγελμα το οποίο, με τον νόμο του 2011 και με επόμενες διατάξεις απελευθερώθηκε σε πολύ μεγάλο βαθμό (βλ. πίνακα παρακάτω). Πιο συγκεκριμένα, καταργήθηκαν το όριο στον αριθμό των εκτελωνιστών ανά περιοχή, οι γεωγραφικοί περιορισμοί στην άσκηση του επαγγέλματος, οι κατώτερες αμοιβές, καθώς και μια σειρά άλλων περιορισμών. Σύμφωνα με τη Λίστα Ελέγχου του ΟΟΣΑ, το επάγγελμα του εκτελωνιστή δεν παρουσιάζει πια περιορισμούς που επιβαρύνουν τον ανταγωνισμό.

Η σημαντική κάμψη των εισαγωγών από το 2009 ως το 2013 εκτιμάται ότι έχει προκαλέσει πτώση των διεκτελωνιστικών δραστηριοτήτων. Ωστόσο, σύμφωνα με τη μελέτη, "τα αποτελέσματα των μεταρρυθμίσεων στη ροή νεοεισερχόμενων στο επάγγελμα είναι εμφανή, καθώς με τη διεξαγωγή των εξετάσεων πιστοποίησης το 2013 και το 2014  ο αριθμός των νεοεισερχόμενων ενισχύθηκε θεαματικά (...) Συγκεκριμένα, οι νεοεισερχόμενοι ανήλθαν στους 642 το 2013 και τους 218 το 2014, από μόλις 7 το 2011".

Συνολικά, οι πρώτες ενδείξεις μάλλον δείχνουν μια θετική επίδραση της απελευθέρωσης

Το παράδειγμα των συμβολαιογράφων και των συμβολαιογραφικών εταιρειών είναι, κατά κάποιον τρόπο, "αντίστροφο". Η κατάργηση των παρεμβάσεων στο συμβολαιογραφικό επάγγελμα μετά τον νόμο του 2011 υπήρξε μικρή (βλ. Πίνακα). Οι αλλαγές που έγιναν σχετίζονται κυρίως με την κατάργηση των κατώτατων αμοιβών για συγκεκριμένες εργασίες, τη θέσπιση κλιμακωτά μειούμενης αμοιβής και την αύξηση του αριθμού των αδειών το 2013.

Ομως, ακόμη και έπειτα από αυτές τις μικρές παρεμβάσεις τα αποτελέσματα ήταν ορατά, φανερώνοντας ίσως το πολλαπλασιαστικό όφελος μιας απελευθέρωσης σε συγκεκριμένες περιπτώσεις. Ο διαγωνισμός, ο οποίος ολοκληρώθηκε τον Νοέμβριο του 2013, έφερε σημαντική αύξηση στον αριθμό των νεοεισερχομένων το 2014. Τέλος, η υιοθέτηση της κλιμακωτά μειούμενης αμοιβής συνέβαλε στον εξορθολογισμό των αμοιβών, ιδιαίτερα στις μεταβιβάσεις ακινήτων μεγάλης αξίας.

Αναζητώντας τη γενικότερη εικόνα πέρα από τα επιμέρους παραδείγματα, σύμφωνα με τους ερευνητές του ΚΕΠΕ, “η μεγαλύτερη μείωση αφορά σε εμπόδια εισόδου στα επαγγέλματα και λιγότερο σε ρυθμίσεις συμπεριφοράς και άσκησής τους”. Επιπλέον, συμπεραίνουν ότι “οι εναπομείνασες ρυθμίσεις αφορούν κυρίως επιστημονικά επαγγέλματα και οικονομικές δραστηριότητες όπου, λόγω της απαιτούμενης επιστημονικής εξειδίκευσης και της ιδιαίτερης φύσης των παρεχόμενων υπηρεσιών, δικαιολογείται κάποιος υψηλότερος βαθμός ρυθμίσεων”. Αναφορικά με τους νεοεισερχόμενους σε κάθε επάγγελμα, οι συγγραφείς θεωρούν ότι, παρά το δυσμενές οικονομικό περιβάλλον, ο αριθμός τους δεν μειώθηκε σημαντικά, όπως θα ανέμενε κάποιος και σχετίζουν την εξέλιξη αυτή με τη διαδικασία της απελευθέρωσης. Μάλιστα, σε κάποια επαγγέλματα με χαμηλότερο βαθμό κορεσμού της αντίστoιχης αγοράς, ο αριθμός αυτός αυξήθηκε. “Συνολικά, οι πρώτες ενδείξεις μάλλον δείχνουν μια θετική επίδραση της απελευθέρωσης, η οποία ανεξάρτητα από τη βραχυχρόνια σχετικά μικρή οικονομική της επίδραση αποτελεί μια αναγκαία διαρθρωτική μεταρρύθμιση με πολυδιάστατα και μακροχρόνια θετικά οφέλη”, καταλήγει η έκθεση.

Στον παρακάτω πίνακα παρουσιάζονται οι δείκτες ρύθμισης του κάθε επαγγέλματος πριν και μετά τη μεταρρύθμιση του 2011.

Πηγή: ΚΕΠΕ

διαβάστε ακόμα

Πώς Έφτασε Η Ελλάδα Στα Μνημόνια;

διαβάστε ακόμα

Η Φοροδιαφυγή Στην Ελλάδα - Μια Έρευνα

διαβάστε ακόμα

Χάρτης Εξόδου Από Την Κρίση: Ένα Νέο Παραγωγικό Μοντέλο Για Την Ελλάδα