διαβάστε ακόμα
Το Νέο Παραγωγικό Μοντέλο - Μια Έρευνα
Η λειτουργία της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης (European Bank of Reconstruction and Development) στην Ελλάδα άρχισε επισήμως το φθινόπωρο του 2015. Σχετικά με την παραμονή της στη χώρα, υπάρχει αυστηρό χρονοδιάγραμμα. Οι υπεύθυνοι της τράπεζας θα αποχωρήσουν έπειτα από πέντε χρόνια δραστηριοποίησης, με το τέλος του 2020.
Καθώς το διάστημα που η τράπεζα θα βρίσκεται στην Ελλάδα εν πολλοίς συμπίπτει με το διάστημα που εξειδικεύεται, σχεδιάζεται και υλοποιείται το ΕΣΠΑ 2014-2020, το ζητούμενο στην -ακόμη άνυδρη- ελληνική οικονομία είναι να απορροφηθούν όσο το δυνατόν περισσότερα χρήματα όσο πιο γρήγορα και όσο πιο αποδοτικά γίνεται, με σκοπό την ανάπτυξη.
Ενα από τα διαχρονικά προβλήματα των ευρωπαϊκών προγραμμάτων είναι η πολύπλοκη, αυστηρή δομή τους, η οποία "κουμπώνει" με τη γραφειοκρατία της κάθε χώρας και συχνά προκαλεί καθυστερήσεις. Επιπλέον, συχνά αποτρέπει κάθε άλλον φορέα από την ενασχόληση με τα συγχρηματοδοτούμενα προγράμματα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η πρακτική της μεσολάβησης των τραπεζών ως ενδιάμεσοι φορείς διαχείρισης κατά την περίοδο 2007-2013 που, για διάφορους λόγους, δεν ευδοκίμησε.
Ωστόσο, η συμμετοχή περισσότερων "παικτών" πέρα από την Ε.Ε. και το κράτος (με την προϋπόθεση ότι αυτοί είναι αξιόπιστοι) στα έργα του ΕΣΠΑ, μπορεί να παρουσιάσει οφέλη. Μέσω δανειοδότησης των δικαιούχων που αντιμετωπίζουν ταμειακά προβλήματα ή άλλων αντίστοιχων σχημάτων χρηματοδότησης, τα έργα μπορούν να προχωρήσουν πιο γρήγορα και τα χρήματα να μοχλευτούν στην οικονομία με πιο αποδοτικό τρόπο.
Σε κάποιες χώρες που, όπως και η Ελλάδα, βασίζονται στα ευρωπαϊκά χρήματα για τα αναπτυξιακά τους προγράμματα, έχουν γίνει τέτοιες προσπάθειες. Να δύο παραδείγματα:
Το βουλγαρικό FLAG
Τον Μάρτιο του 2007, προκειμένου να αντιμετωπίσει το πρόβλημα της χαμηλής απορρόφησης των χρημάτων των διαρθρωτικών ταμείων από μικρούς δήμους ανά την επικράτεια της χώρας, η βουλγαρική κυβέρνηση ίδρυσε τo ταμείο που έως σήμερα αποκαλείται FLAG (Fund for Local Authorities and Governments). Στο διοικητικό συμβούλιο του FLAG συμμετέχουν εκπρόσωποι της βουλγαρικής κυβέρνησης, εκπρόσωποι της βουλγαρικής ένωσης δήμων και εκπρόσωποι της EBRD.
Με τα χρήματα του βουλγαρικού ταμείου FLAG δανειοδοτούνται δήμοι και περιφέρειες, προκειμένου να καταφέρουν να καλύψουν το ποσοστό της δικής τους συμμετοχής στα συγχρηματοδοτούμενα με την ΕΕ έργα.
Οι πόροι του ταμείου ανέρχονται σήμερα στα 184 εκατομμύρια ευρώ, από τα οποία 32 εκ. προέρχονται από την EBRD, 106 εκ. προέρχονται από τοπικές εμπορικές τράπεζες και 46 εκ. από τον προϋπολογισμό της κυβέρνησης. Με τα χρήματα αυτά δανειοδοτούνται δήμοι και περιφέρειες, προκειμένου να καταφέρουν να καλύψουν το ποσοστό της δικής τους συμμετοχής στα συγχρηματοδοτούμενα με την Ε.Ε. έργα.
Ο απολογισμός του FLAG για το διάστημα 2009 έως 2015 είναι εντυπωσιακός. Το FLAG παρείχε συνολικά 899 δάνεια συνολικού ύψους 506,8 εκατομμυρίων ευρώ. Τα χρήματα αυτά χρησιμοποιήθηκαν προκειμένου να καλυφθεί η εθνική συμμετοχή σε 757 έργα, των οποίων ο συνολικός προϋπολογισμός έφτανε τα 2,6 δισεκατομμυρίων ευρώ.
Το παράδειγμα της Ρουμανίας
Το φθινόπωρο του 2010, η κυβέρνηση της Ρουμανίας κάλεσε διεθνή χρηματοπιστωτικά ιδρύματα να παράσχουν βοήθεια για τη γρηγορότερη απορρόφηση των πόρων από τα διαρθρωτικά ταμεία της ΕΕ. Συγκεκριμένα, τον Νοέμβριο της ίδιας χρονιάς η EBRD ανέλαβε την παροχή βοήθειας σε έργα που είχαν σχέση με την ύδρευση.
Η EBRD τότε δημιούργησε ειδικό ταμείο με προϋπολογισμό 200 εκατομμύρια ευρώ για να παρέχει δάνεια σε υπηρεσίες κοινής ωφέλειας που σχετίζονταν με τη διαχείριση του νερού, προκειμένου να τα χρησιμοποιήσουν στη θέση της δικής τους συμμετοχής στα συγχρηματοδοτούμενα έργα. Το καθένα δάνειο που τελικά δόθηκε είχε αξία ανάμεσα στα 5 και στα 35 εκατομμύρια ευρώ. Τα δάνεια αυτά συνέβαλαν ώστε να ολοκληρωθούν άμεσα έργα, των οποίων ο συνολικός προϋπολογισμός ανερχόταν σε 1,5 δισεκατομμύριο ευρώ.
Τι είναι η EBRD
Η EBRD δραστηριοποιείται σήμερα σε άλλες 35 χώρες, οι περισσότερες εκ των οποίων βρίσκονται εκτός ΕΕ και εκτός Ευρώπης. Η επενδυτική αυτή τράπεζα, που σήμερα αξιολογείται με AAA/A-1+ (η κορυφαία αξιολόγηση) και έχει ως μετόχους 65 κράτη, την Ευρωπαϊκή Ένωση και την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων, δημιουργήθηκε το 1991 σε έναν κατά πολύ διαφορετικό κόσμο. Η αρχική αποστολή της ήταν βασισμένη σε μια ιδέα του τότε Γάλλου Προέδρου Φρανσουά Μιτεράν να δημιουργηθεί μια τράπεζα προκειμένου να στηρίξει τη μετάβαση των χωρών της πρώην Ανατολικής Ευρώπης στην ελεύθερη οικονομία. Ασφαλώς, η αποστολή της έχει διευρυνθεί σημαντικά έκτοτε.
Οι υπεύθυνοι της τράπεζας έφτασαν στην Ελλάδα μετά από πρόσκληση της τότε κυβέρνησης τον Νοέμβριο του 2014, την οποία ανανέωσε η επόμενη κυβέρνηση τον περυσινό Φεβρουάριο. Όπως περιγράφεται στην ιστοσελίδα της EBRD, η δραστηριότητα της τράπεζας στην Ελλάδα εστιάζει στην στήριξη των ελληνικών επιχειρήσεων προκειμένου να αποκτήσουν πρόσβαση σε τραπεζικό δανεισμό καθώς και η παροχή τεχνογνωσίας ιδίως στη χρηματοδότηση τομέων της οικονομίας όπως είναι η ενέργεια και οι υποδομές.
Η EBRD δεν λειτουργεί στην Ελλάδα με βάση κάποιον συγκεκριμένο προϋπολογισμό, αλλά αξιολογώντας και δανειοδοτώντας συγκεκριμένα έργα ή επενδυτικά σχήματα. Οι μόλις πέντε μέχρι στιγμής επενδύσεις της στην Ελλάδα έχουν σχέση κυρίως με την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών, με την ενέργεια και με τη στήριξη της επιχειρηματικότητας.
