Ο Αντώνης Τριφύλλης είναι τ. Διευθυντής Προσωπικού στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και τ. Διευθυντής του γραφείου του Επιτρόπου στην Κομισιόν. Είναι μέλος του εποπτικού συμβουλίου της διαΝΕΟσις.
Χωρίς αμφιβολία η μελέτη της διαΝΕΟσις για το νέο παραγωγικό μοντέλο είναι από τις πιο ολοκληρωμένες και σημαντικές αναλύσεις που έχουν γίνει ως τώρα για τις αιτίες της κρίσης. Και λέω «μέχρις στιγμής», γιατί δίνει την βάση όχι μόνο για αναστοχασμό σχετικά με το παραγωγικό μοντέλο της χώρας, αλλά και για την ίδια την ταυτότητα της Ελλάδας των πέντε πτωχεύσεων. Της Ελλάδας που τα μισά περίπου χρόνια από το 1821 βρίσκεται σε επιτήρηση από τους εκάστοτε δανειστές. Αν δεν προσεγγίσουμε τους λόγους αυτής της κακοδαιμονίας, οι λύσεις που θα δίνουμε θα είναι αποσπασματικές.
διαβάστε ακόμα
Ένα Νέο Παραγωγικό Μοντέλο Στον "Καθρέφτη"
Δεν είναι πρωτότυπη αυτή η ανάγκη για αναστοχασμό. Και άλλες χώρες της Ευρώπης το έπραξαν στο παρελθόν για να φωτίσουν τις εθνικές τους ήττες. Για παράδειγμα η Γερμανία, η χώρα που προκάλεσε δυο παγκόσμιους πολέμους. Προκάλεσε εκατομμύρια θύματα στους γείτονές της και στην ίδια την Γερμανία. Και οικονομικές καταστροφές και πτωχεύσεις και πόνο και αίμα για τους ίδιους τους Γερμανούς. Μετά τον πόλεμο η Γερμανική διανόηση, οι τεχνοκράτες, τα δημοκρατικά κόμματα και τα ΜΜΕ αφιέρωσαν ατελείωτο χρόνο στην προσπάθειά τους να εξηγήσουν τα ακατανόητα.
Η διαφορά με εμάς είναι ότι εδώ δεν υπήρξε ποτέ μια συντεταγμένη προσπάθεια κατανόησης του προβλήματός μας από την εποχή του πρώτου Εθνικού μας Κράτους μέχρι σήμερα. Φυσικά έχουμε πολλές και σημαντικές γραφές για την καταστροφή το 1922, για τις δικτατορίες, για τον εμφύλιο από ιστορικούς, φιλοσόφους, στρατιωτικούς, πολιτικούς , ακαδημαϊκούς. Αλλά δεν έχουμε μια κοινά αποδεκτή προσέγγιση, αν όχι για τα πρόσφατα γεγονότα, αλλά για όσα συνέβησαν και ανήκουν στην Ιστορία.
διαβάστε ακόμα
Πώς Έφτασε Η Ελλάδα Στα Μνημόνια;
Με αυτήν την έννοια, η μελέτη της ομάδας Τσακλόγλου δίνει τροφή για την προσπάθεια αυτογνωσίας μας, απαραίτητης προϋπόθεσης για την χάραξη βιώσιμης στρατηγικής για το μέλλον.
Θα πρέπει εδώ να σημειώσω ότι πέρα από την επιστημονική αξία της μελέτης, σημαντική είναι η επικοινωνιακή πολιτική που ακολουθείται από το επιτελείο της διαΝΕΟσις. Είναι η πρώτη φορά που μια τόσο σημαντική και δύσκολη δουλειά, επικοινωνείται με τον καλύτερο τρόπο σε ευρύτερο κοινό. Με τρόπο κατανοητό και απλό. Φαντάζομαι δεν είναι εύκολο κάτι τέτοιο, ωστόσο αυξάνει κατά πολύ την προστιθέμενη αξία της.
Αλλά ας εστιάσω στην μελέτη, και σε κάποια σημεία, που πιστεύω ότι χρειάζονται περισσότερη επεξεργασία.
1. Είναι φανερό πλέον σε όλους ότι η τρόικα του 2010 προκάλεσε και αυτή μια εξ' ίσου σημαντική οικονομική καταστροφή, με επιπτώσεις στην πολιτική και κοινωνική μας ζωή. Το πρόγραμμα περιορίστηκε στην εξωπραγματική ταχύτατη μείωση των ελλειμμάτων, χωρίς να επιμείνει στην ανάγκη διαρθρωτικών αλλαγών ουσίας. Πράγμα που θα μπορούσε να είχε επιτευχθεί, αν επέμενε στην αρχή σε περισσότερη μείωση στις κρατικές δαπάνες, και μικρότερη στην μείωση του εισοδήματος και αύξηση της φορολογίας. Για παράδειγμα, αν επέμενε από την αρχή στο κυρίαρχο πρόβλημα που ανέδειξε πρόσφατα στη Βουλή ο Τ. Γιαννίτσης, δηλαδή το γεγονός ότι οι δαπάνες του Κράτους για το συνταξιοδοτικό αποτελούν το 80% του ελλείμματος την κρίσιμη περίοδο. Και αν βασιζόταν σε μείωση των φόρων στις επιχειρήσεις, όπως έπραξε η Ιρλανδία και μάλιστα σε σκληρή αντιπαράθεση με τους δανειστές της, ώστε να διατηρήσει την ελκυστικότητά της στις επενδύσεις. Είναι ένα θέμα που συζητείται ευρέως στην Αμερική, από όσο γνωρίζω. Μεταξύ των άλλων, ένα θέμα που προκαλεί ιδιαίτερο ενδιαφέρον είναι η θεσμική υπόσταση του Eurogroup, το οποίο ενώ είναι άτυπο όργανο, επιβάλλει τις απόψεις του σε άλλα θεσμικά όργανα.
2. Η ίδια η μελέτη παρουσιάζει την εποχή 1995-2007 ως εποχή φούσκας, παράλληλα όμως αναφέρει ότι την περίοδο 2000-2004 το ισοζύγιο είχε μειωθεί κατά 2 μονάδες του ΑΕΠ. Το τέλος 2003 το χρέος είχε μειωθεί κατά 6 μονάδες του ΑΕΠ από το 2001. Τα δημοσιονομικά στοιχεία που φαίνονται να χειροτερεύουν το 2000-2004 έχουν φουσκώσει λόγω των αμυντικών δαπανών, που λίγο μετά αφαιρέθηκαν από την ίδια την Επιτροπή από τον υπολογισμό των ελλειμμάτων, αλλά και πριν το 2001 δεν καταγράφονταν.
3. Το διάγραμμα 2.9 δείχνει ότι οι εξαγωγές αυξάνονται σταθερά την περίοδο 2005-2008, και μάλιστα εντονότερα από την Ιρλανδία (που τότε εθεωρείτο ο θεός της ανταγωνιστικότητας). Πώς συνδυάζεται αυτό με την επιχειρηματολογία της χαμένης ανταγωνιστικότητας πριν την κρίση; Αντίθετα, παρά την κατάρρευση των μισθών με τις καταστροφικές πολιτικές των μνημονίων, οι εξαγωγές έμειναν στάσιμες μεταξύ 2010-2013, με μικρή αύξηση το 2014.
4. Η περίοδος της εισόδου της Ελλάδας στο Ευρώ υπήρξε μια ιστορικής σημασίας περίοδος, από τις σπάνιες περιπτώσεις που είχαμε συναίνεση σχεδόν στο σύνολο της Βουλής. Αν αμφισβητούμε το επίτευγμα αυτό, είναι σαν να υποστηρίζουμε ότι κακώς υιοθετήσαμε το ενιαίο νόμισμα. Το οποίο, όπως και η ένταξή μας στην ΕΟΚ, είχε και σημαντική εθνική διάσταση. Όσα λάθη και παραλείψεις θα πρέπει να κριθούν και από αυτήν την διάσταση. Εξίσου σημαντική με την επιτυχία της ένταξης στην Ένωση της Κύπρου.
διαβάστε ακόμα
Χάρτης Εξόδου Από Την Κρίση: Ένα Νέο Παραγωγικό Μοντέλο Για Την Ελλάδα
Σε αυτήν την συζήτηση που άνοιξε η διαΝΕΟσις, θα ήθελα να προσθέσω και μια παρατήρηση, που διχάζει τους οικονομολόγους, σε σχέση με το νεο-κευνσιανικό μοντέλο που εγκαινίασε ο Ανδρέας Παπανδρέου, διαδεχόμενος το συντηρητικό του Κωνσταντίνου Καραμανλή και του Ξενοφώντα Ζολώτα. Ο δανεισμός για την ανάπτυξη είναι το σωστό εργαλείο για χώρες χωρίς εξαγωγικό προσανατολισμό; Ή μήπως είναι πηγή δημιουργίας φούσκας και διευκόλυνσης της κομματικής πελατειακής επιβολής, με αποτέλεσμα έως και τραγικό για την περίπτωσή μας; Και για να θυμηθώ τον αείμνηστο Γιώργο Γλυνό, μήπως η εποχή της ευμάρειας στηρίχτηκε σε λάθος βάση; Μήπως αντί για ανάπτυξη τελικά είχαμε μεγέθυνση της οικονομίας, και έτσι η εικόνα ήταν ψευδής;
Τέλος, θα είχε ενδιαφέρον να εξεταστεί η Ελληνική περίπτωση και από την σκοπιά της ευστάθειας του συστήματος και τα πρόδρομα συμπτώματα που καθιστούσαν την Ελληνική περίπτωση "φούσκα ομολόγων" και τον "πανικό των αγορών" και της Ε.Ε. προβλέψιμα φαινόμενα. Ο παλιός πρόεδρος της FED της Νέας Υόρκης Τίμοθι Γκάιτνερ έδωσε ένα παράδειγμα και αυτοκριτικής με σχετική μελέτη για την φούσκα ακινήτων που προκάλεσε την μεγαλύτερη παγκόσμια οικονομική παγκόσμια κρίση από την εποχή το 1929.
