Το πρώτο μέρος της έρευνας «Τι Πιστεύουν Οι Έλληνες» έλαβε χώρα τον Απρίλιο του 2015. Το καλοκαίρι που ακολούθησε, ωστόσο, ήταν αρκετά επεισοδιακό, έτσι το Νοέμβριο του 2015 αποφασίσαμε να επαναλάβουμε ένα μέρος του ερωτηματολογίου, για να δούμε τι άλλαξε στους ταραχώδεις μήνες που μεσολάβησαν. Μπορείτε να κατεβάσετε το PDF με τα αποτελέσματα αυτής της επαναληπτικής έρευνας εδώ.
Το κεντρικό συμπέρασμα είναι ότι, με πολύ συγκεκριμένες εξαιρέσεις, τα πιστεύω των Ελλήνων δεν άλλαξαν δραματικά. Βεβαίως, οι περισσότερες ερωτήσεις της έρευνας έχουν αξιακό, διαχρονικό χαρακτήρα, και αφορούν σε θέματα πάνω στα οποία οι περισσότεροι άνθρωποι έχουν λίγο-πολύ διαχρονικές απόψεις. Σε πιο ρευστά θέματα, ωστόσο, είδαμε κάποιες πολύ ενδιαφέρουσες αλλαγές. Τα κυριότερα συμπεράσματα ήταν τα εξής:
1) Ο αντιευρωπαϊσμός ισχυροποιήθηκε αισθητά, πράγμα που τεκμηριώνεται από μια σειρά απαντήσεων σε σχετικές ερωτήσεις.
Από ό,τι φαίνεται τα ηνία του αντιευρωπαϊσμού διατηρούν οι νέοι ηλικίας 18-24, οι απόφοιτοι Α’ βάθμιας εκπαίδευσης, όσοι έχουν μηνιαίο εισόδημα κάτω των 500 ευρώ, οι αγρότες και οι άνεργοι. Αυτοί θεωρούν τη συμμετοχή της Ελλάδας στην Ευρωπαϊκή Ένωση αρνητική σε ποσοστά πολύ μεγαλύτερα του γενικού πληθυσμού.
Η επιλογή «να παραμείνουμε στο ευρώ» έχει υποστεί μείωση 15 μονάδων σε σχέση με την ποσοτική έρευνα του Απριλίου για όσους έχουν μην. εισόδημα κάτω των 500 ευρώ, ενώ για την ίδια ομάδα η επιλογή «να επιστρέψουμε στη δραχμή» έχει αυξηθεί κατά 13% σε σχέση με τον Απρίλιο.
Το ποσοστό των δημοσίων υπαλλήλων που δηλώνουν υπέρ της παραμονής στο ευρώ έχει μειωθεί από 74,5% σε 55,1%. Οι δημόσιοι υπάλληλοι που θέλουν να φύγουμε από την Ε.Ε. σχεδόν διπλασιάστηκαν, από 14,9% σε 29,4%. Εξάλλου, το ποσοστό των δημοσίων υπαλλήλων που απαντούν ότι η Ευρώπη "προσπάθησε να καθυποτάξει την Ελλάδα" εκτινάχτηκαν από 67,9% σε 91,3%. Οι Δ.Υ., δε, αποτιμούν θετικά την συμμετοχή της χώρας στην ΕΕ, ωστόσο είναι από τις ομάδες με τα υψηλότερα ποσοστά επιθυμίας επιστροφής στη δραχμή.
Οι ιδιωτικοί υπάλληλοι που θέλουν να παραμείνουμε στο ευρώ μειώθηκαν από 74,7% σε 59,7%.
Οι φοιτητές που θέλουν να παραμείνουμε στο ευρώ μειώθηκαν θεαματικά από 79,7% σε 51,8%. Επιπλέον, οι φοιτητές που θεωρούν ότι η Ελλάδα βγαίνει κερδισμένη από τη συμμετοχή της στην Ε.Ε. στον τομέα του πολιτισμού μειώθηκαν, από 54,7% σε 32,6%.
Οι νέοι ηλικίας 18-24 που θέλουν να φύγουμε από την Ε.Ε., σχεδόν διπλασιάστηκαν, από 15,4% σε 30%.
Τα ποσοστά των επιχειρηματιών (68,7% από 39,2%), των συνταξιούχων (45,8% από 34,7%) και των ανέργων (65,1% από 44,8%) που θεωρούν ότι η Ελλάδα βγαίνει ζημιωμένη στην "προώθηση μιας κοινωνίας περισσότερο δίκαιης" από τη συμμετοχή της στην Ε.Ε. αυξήθηκαν θεαματικά.
Υπήρξε, δε, μεγάλη μεταβολή των θετικών απαντήσεων των κατοίκων Αιγαίου-Κρήτης στο αν η Ελλάδα βγαίνει κερδισμένη από τη συμμετοχή της στην Ε.Ε. στη διεθνή της θέση (35,1% από 50,8%) και στον τομέα των εθνικών θεμάτων (30,3% από 41,8%).
Ταυτόχρονα, όμως, εμφανίστηκαν και τα εξής αξιοσημείωτα αποτελέσματα:
Οι φοιτητές που θεωρούν την Ελλάδα κερδισμένη από τη συμμετοχή στην Ε.Ε. σχεδόν διπλασιάστηκαν στο 66,1% από 34,8%.
Οι δημόσιοι υπάλληλοι που θεωρούν ότι η Ελλάδα βγαίνει κερδισμένη στην οργάνωση του κράτους και της δημόσιας διοίκησης από τη συμμετοχή της στην Ε.Ε. αυξήθηκαν από 31,8% σε 42,3%
Υπάρχει αυξητική τάση της συνειδητοποίησης πως η κρίση οφείλεται κυρίως σε δικές μας αδυναμίες, καθώς τόσο σε επίπεδο γενικού πληθυσμού, όσο και σε επίπεδο πληθυσμιακών ομάδων, όπου χάνεται ποσοστό από τις υπόλοιπες επιλογές, αυξάνεται αναλογικά στην επιλογή «οφείλεται στις δικές μας αδυναμίες».
2) Παρατηρείται μια έντονη αλλαγή στην ταξική αυτοτοποθέτηση των πολιτών, καθώς ένα ικανό ποσοστό νιώθει ότι παύει να ανήκει στη μεσαία τάξη. Drivers της τάσης είναι, παραδόξως, οι δημόσιοι υπαλληλοι.
3) Στη μόνη ερώτηση όπου είχαμε ολοκληρωτική αναστροφή αποτελέσματος, οι απόψεις των πολιτών για το ύψος της φορολογίας σε σχέση με το μέγεθος του κράτος πρόνοιας μέσα σε αυτό το πεντάμηνο αναστράφηκαν.
Εδώ, οι επιχειρηματίες που προτιμούν την υψηλή φορολογία μειώθηκαν από 50,9% σε 39,9%.
Οι επιστήμονες που συμφωνούν με τη χαμηλή φορολογία αυξήθηκαν από το 41% στο 55,7%. Οι επιστήμονες που θεωρούν "καλή" την ανταγωνιστικότητα εκτινάχτηκαν από το 85,8% στο 96,5%. Το ίδιο και με τις αποκρατικοποιήσεις: Οι θετικές γνώμες τους εκτοξεύτηκαν από 65,7% σε 82,8%. Αντίστοιχη εικόνα και σε όσους συμφωνούν με ιδιωτικοποιήσεις, από 47,3% σε 67,4%.
4) Στο βαθμό εμπιστοσύνης σε θεσμούς, είχαμε μια σημαντική –και εύκολα εξηγήσιμη- αλλαγή στάση των πολιτών απέναντι στην «αριστερά», τον «πρωθυπουργό» και την «κυβέρνηση». Drivers της τάσης εδώ υπήρξαν οι ψηφοφόροι του ΣΥΡΙΖΑ και οι δημόσιοι υπάλληλοι.
5) Αξιοσημείωτη ήταν η βελτίωση της εικόνας των Ελλήνων πολιτών απέναντι στους μετανάστες, με κύρια αιχμή της αλλαγής τους κατοίκους των νησιών του Αιγαίου και της Κρήτης. Για παράδειγμα, οι τελευταίοι δηλώνουν ότι "οι μετανάστες αυξάνουν την εγκληματικότητα" πλέον σε πολύ χαμηλότερο ποσοστό, 62,9% από 74,4%.
6) Τέλος, επίσης αναμενόμενη ήταν η εξασθένιση της επιθυμίας μέρους του πληθυσμού να συμμαχήσει η χώρα με τη Ρωσία. Θεαματικά μειώθηκαν (σχεδόν στο μισό) οι ερωτηθέντες που αυτοχαρακτηρίζονται ως "αριστεροί" οι οποίοι επιθυμούν προνομιακή σχέση με τη Ρωσία - από 40,8% το ποσοστό τους έπεσε σε 21,7%. Αντίστροφα με την τάση, ωστόσο, οι αγρότες και οι φοιτητές που επιθυμούν προνομιακή σχέση με τη Ρωσία αυξήθηκαν από 30% σε 38,9% και από 40% σε 46,2% αντίστοιχα.
Μ
Δείτε όλα τα αποτελέσματα της έρευνας "Τι Πιστεύουν Οι Έλληνες"
πορείτε να κατεβάσετε για να μελετήσετε όλα τα PDF με όλους τους αναλυτικούς πίνακες και όλα τα γραφήματα από τις έρευνες του Απριλίου και του Νοεμβρίου εδώ. Πέρα από τα παραπάνω σημαντικά αποτελέσματα, υπάρχουν κι άλλα, μικρότερης σημασίας αξιοσημείωτα συμπεράσματα, που αξίζουν ανάλυσης.
Για παράδειγμα, πώς θα μπορούσε να εξηγήσει κανείς ότι μετά το καυτό καλοκαίρι του 2015 το ποσοστό των αγροτών που θεωρούν το Ίντερνετ "καλό" μειώθηκαν ραγδαία - από 86,4% σε 61,7%;
